سورة التین

سوره تین: تین به معنای انجیر و این سوره مکی است.

این سوره دارای نام‌های:

۱- التین.

۲- والتین، می‌باشد.

شروع این سوره با قسم می‌باشد و خداوند متعال می‌تواند با حکمت و علم ازلی خود به همه چیز قسم بخورد و علت قسم همانگونه که قبلا نیز ذکر شده:

۱- اسلوب عرب در سخن گفتن.

۲- جلب توجه و تأکید به شنیدن.

۳- دادن خبر مهم بعد از قسم.

﴿وَٱلتِّينِ وَٱلزَّيۡتُونِ١﴾: سوگند به انجیر و زیتون.

خداوند کریم در این آیه در ابتدای سوره به دو میوه‌ی کوچک انجیر و زیتون قسم یاد می‌کند و این بسیار مورد تعجب و توجه علماء تفسیر قرار گرفته، چراکه خداوند به چیزهای عظیم قسم می‌خورد و آن‌ها در این مورد اختلاف نظر شدید دارند.

از جمله آراء علماء در تفسیر این آیه:

۱- قسم به دو میوه انجیر و زیتون چون بسیار مفید و پرخاصیت هستند و دانشمندان خواص و فواید زیادی برای این دو میوه کشف کرده‌اند از جمله جلوگیری از آلزایمر در انجیر و جلوگیری از پوکی استخوان.

۲- منظور و قصد الله متعال در این آیه این دو میوه نیست، بلکه هدف سرزمین و محل رشد این دو میوه است که محل ظهور انبیاء الهی مهمی بوده است.

از میان ۱۲۴ هزار پیامبر که خداوند رحمان برای هدایت بشریت مبعوث فرموده فقط نام ۲۵ پیامبر در قرآن کریم ذکر شده است.

تین: در سوریه و دمشق و بلاد شام: محل نبوت پیامبر عیسی÷.

زیتون: در فلسطین: محل نبوت عیسی÷.

۳- بعضی علماء هم دلیل این آیه را هم اهمیت این دو میوه و هم اشاره به محل ظهور پیامبران در این سرزمین‌ها می‌دانند.

﴿وَطُورِ سِينِينَ٢﴾: سوگند به طور سینا.

طور سنین یا طور سینا کوهی در مصر و محل نبوت حضرت موسی÷است.

﴿وَهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ٱلۡأَمِينِ٣﴾: سوگند به این شهر أمن (مکه).

﴿ٱلۡبَلَدِ ٱلۡأَمِينِ﴾: سرزمین امن و پرامنیت: مکه و اشاره به محل نبوت پیامبر ج.

خداوند حکیم در این سه آیه به سه پیامبر که در دعوت به توحید مهم‌تر بوده‌اند اشاره می‌کند زیرا آنها همه به هم برادر و برای عبادت خداوند و جلوگیری از شرک مبعوث شده بودند و ادیان همه با هم یکی و در ارتباط باهم هستند.

دین انبیاء الهی واحد:

۱- «أعبدوا الله».

۲- «لا تُشرَکوا بِاللّه».

تأکید این سوره و این آیه بر این است که پیامبر ما محمد جخاتم انبیاء است و دین او واضح و بدون هیچ نقص و اشکالی و کامل‌تر از همۀ ادیان دیگر است.

چرا که در دو آیۀ اول اختلاف نظر شدید وجود دارد، ولی در آیه‌ی سوم که در مورد پیامبر ماست، علماء همه متفق‌اند که بلد امین مکه است و منظور پیامبر ماست.

پس دین محمد جواضح و روشن است.

۳- خاتم ادیان است.

۴- از همۀ ادیان بهتر و کامل‌تر است.

چرا که کتاب او قرآن کریم برای همۀ انسان‌ها در همۀ اعصار و قرن‌ها و همۀ زمان‌هاست ولی کتاب پیامبران دیگر فقط خاص زمان خود و منطقۀ خاص و مردم آن منطقه بوده است.

﴿لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِيٓ أَحۡسَنِ تَقۡوِيمٖ٤﴾: همانا انسان را در نیکوترین ترکیب آفریدیم.

﴿أَحۡسَنِ تَقۡوِيمٖ﴾: بهترین شکل، روح ، ظاهر، عقل و شعور و تمام مواهب بدون نقص و عیب خلق شدی.

این آیه در حقیقت جواب قسم است که در آیات فوق خداوند متعال به آنها قسم یاد کرده است. خداوند در مقابل خلقت نیکو و بهترین ترکیب ظاهر و باطن، جسم و روح از ما عمل و شکرگزاری می‌خواهد و می‌فرمایدحجت بر انسان کامل شده و هیچ دلیل و بهانه‌ای در خلقت او نیست پس باید شکرگزار باشد.

﴿ثُمَّ رَدَدۡنَٰهُ أَسۡفَلَ سَٰفِلِينَ٥﴾: آن‌گاه او را فروتر از همه‌ی فروماندگان قرار دادیم.

آراء علماء و مفسرین در مورد این آِه و عبارت ﴿أَسۡفَلَ سَٰفِلِينَ﴾:

۱- رأی راجح این است که کسانی که شکرگزار خداوند نبودند و همشه مشغول لهو و لعب در دنیا بودند در آخرت به بدترین جا در ته جهنم می‌روند.

۲- رأی دوم این است که چون خداوند حکیم در آیۀ قبل در مورد تقویم (شکل و ظاهر انسان) فرموده پس اسفل سافلین در این آیه یعنی حسم و ظاهر انسان پیر و ناتوان می‌شود و دیگر نمی‌تواند عبادت و شکرگزاری کند.

۳- رأی سوم اینکه عقل و هوش انسان در پیری کم و دچار فراموشی می‌شود و از عبادت شایسته خداوند بازمی‌‌ماند.

پس انسان باید تا زمانی که در احسن تقویم (جوانی) است شکر نعمت‌ها را عملی به جا آورد، زیرا که جسم و عقل انسان دچار پیری و اسفل سافلین می‌شود و از عبادت بازمی‌‌ماند.

﴿إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَلَهُمۡ أَجۡرٌ غَيۡرُ مَمۡنُونٖ٦﴾: مگر کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام دادند پس ایشان پاداشی پایان‌ناپذیر و بی‌منّت دارند.

﴿أَجۡرٌ غَيۡرُ مَمۡنُونٖ﴾: پاداش غیر مقطوع: مستمر و قطع‌نشده، همیشگی و دائمی.

این آیه بشارت به مؤمنانی است که ایمان آورده و از پی آن عمل شایسته انجام دادند که دارای اجر دائمی و مستمر هستند و به اسفل سافلین دچار نمی‌شوند.

پس ما توجه به آیۀ قبل و آراء مفسرین در مورد ﴿أَسۡفَلَ سَٰفِلِينَ﴾:

۱- مؤمنان که ایمان آورده و عمل شایسته انجام داده‌اند به ته جهنم یا اسفل سافلین نمی‌روند.

۲- مؤمنان در پیری زشت و ناتوان نمی‌شوند و اجر عبادت سنین جوانی در پیری هم برایشان نوشته می‌شود.

۳- مؤمنان در پیری دچار زوال عقل و فراموشی و آلزایمر نمی‌شوند.

﴿فَمَا يُكَذِّبُكَ بَعۡدُ بِٱلدِّينِ٧﴾: پس چه چیز تو را بر آن وامی‌دارد که قیامت را دروغ انگاری؟

این آیه در حقیقت سؤال و گله‌ای است از کسانی که کیفر و پاداش روز قیامت را تکذیب می‌کنند که چرا بعد از این همه پند و اندرز دین را تکذیب می‌کنید؟

چرا توبه نمی‌کنید؟ چرا عمل نمی‌کنید.

﴿أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَحۡكَمِ ٱلۡحَٰكِمِينَ٨﴾: مگر خداوند داورترین داوران نیست؟

خداوند عظیم الشأن می‌فرماید: آیا من صاحب حکمت و فرمانروا نیستم و در حکم و قضاوت ستم می‌کنم؟ و هر وقت در قرآن به این آیه رسیدیم باید جواب دهیم.

«بَلَىْ إِنَّكَ أَحْكَمُ الْحَاكِمِيْن»: بله و بی‌شک که تو عادل و صاحب حکمت هستی و از هر فرمانروا و داوری بالاتری.

چرا که خداوند بالامرتبه کار مناسب را در زمان و وقت مناسب و به شکل مناسب به انجام می‌رساند.