سورة العصر

سورة العصر: این سوره مکی و دارای ۳ آیه می‌باشد و به سورۀ نجات از خسران مسمی است. می‌گویند: زمانی که صحابه دورهم جمع می‌شدند قبل از اینکه از مجلس خارج شوند و آنجا را ترک کنند برای تدبر سوره عصر را می‌خواندند و بعد به خانه برمی‌گشتند و این برای این بود که معنای سوره درذهن آنها کاملاً ثبت شود.

اما شافعی /می‌گوید: اگر کل قرآن نازل نمی‌شد و فقط همین سوره نازل می‌شد (سوره عصر) کافی بود.

سرمایه حقیقی انسان وقت اوست که برنمی‌گردد و وقت هدر رفت باعث خسران و ضرر است و وقتی انسان مُرد قیامتش رسیده است. می‌گویند زمانی که مرگ به حلقوم آدمی رسید فرشتگان را می‌بیند و علم الغیب به علم الشهادة تبدیل می‌شود.

﴿وَٱلۡعَصۡرِ١﴾: قسم به عصر.

شروع سوره با قسم است و خبر بعد از قسم حتماً امر مهم است که خداوند متعال توجه ما را به آن جلب می‌کند.

(چه کسی خداوند را عصبانی کرد که او قسم خورد؟)

﴿ٱلۡعَصۡرِ﴾: علماء در تفسیر کلمۀ عصر ۲ نظریه دارند.

۱- به معنی زمان و وقت: به دلیل اینکه از وقت و عمر خود استفاده کنیم زیرا دنیا قاعه و سالن امتحان است.

۲- به معنی وقت نماز عصر: زیرا آخرین وقت روز است و زمان پایان روز و برداشت محصول است.

﴿إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَفِي خُسۡرٍ٢﴾: همانا انسان در زیانکاری است.

بیشترین انسان‌ها در خسارت هستند و به حدی زیاد است که نمی‌توان گفت و چه بهتر که از آن‌ها حرفی گفته نشود، زیرا اولاً: تمام نمی‌شود. ثانیاً: در مورد چیز منفی است.

﴿لَفِي خُسۡرٍ﴾: یعنی ظرفی پر از خسارت که در آن غرق می‌شوی و اطراف تمام جهات تو را خسارت و زیان فرا گرفته است. خداوند متعال به انسان می‌گوید که مواظب باشد که این خسارت خطرناک است و ممکن است باعث غرق‌شدن او شود و وقت سرمایه است و باید خوب از آن استفاده کند تا خسارت نبیند.

﴿إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡحَقِّ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ٣﴾: مگر آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده و همدیگر را به حق سفارش و همدیگر را به صبر و شکیبائی توصیه نموده‌اند.

اول آیه با ﴿إِلَّا ٱلَّذِينَ﴾یعنی (آنان که) شروع شده و خداوند متعال از کلمۀ جمع استفاده فرموده‌اند و نگفتند انسان؛ و این دلیل آن است که عبادت در جمع بهتر و فضیلت بیشتر دارد و شیطان به فرد تنها بیشتر مسلط شده و وسوسه‌اش می‌کند.

﴿ءَامَنُواْ﴾: ایمان آوردند:

۱- در ایمان پرمحتوا باشیم و سطح علم دینی خود را بالا ببریم. (علم)

۲- هیچ شکی در وجود خداوند رحمان نکنیم و اگر شک به ذهن ما وارد شد باید فوراً جای خود را عوض کنیم و أعوذ بالله من الشیطان الرجیم بگوئیم.

﴿وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ﴾: ایمان و حب به الله متعال فقط در دل فایده ندارد بلکه باید به عمل ترجمه شود و در اعمال و رفتار انسان این ایمان دیده شود. عمل صالح ۲ شرط دارد:

۱- خالص و فقط برای خداوند باشد. (خالصانه)

۲- همانطور که حضرت رسول جانجام داده، انجام دهیم. (مطابق سنت)

زیرا اگر اعمال بر طبق سنت پیامبر انجام نشود همه چیز عوض می‌شود و بدعت وارد دین می‌شود و از حالت اولیله و اصلی خود خارج می‌شود پس باید اعمال در قالب سنت باشد.

﴿تَوَاصَوۡاْ بِٱلۡحَقِّ﴾: سعی در یاددادن و توصیه‌کردن خیر و حق به دیگران حقی که خداوند متعال نازل کرده و احادیث صحیح رسول الله ج.

باید با علاقه و محبت دیگران را نصیحت به کارهای خیر و دوری از کارهای شر کنیم. (امر به معروف و نهی از منکر) و این کار در خلوت و مخفیانه بهتر است.

﴿تَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ﴾: توصیه به صبر و شکیبائی.

﴿تَوَاصَوۡاْ﴾: کمک:

۱- طاعة الله؛ طاعت خداوند متعال.

۲- معصیة الله؛ نکردن گناه و دوری از معصیت خداوند متعال.

۳- اقدار الله؛ قضا و قدر خداوند متعال: کمک و توصیه به اشخاصی که دچار بلا و مصیبت و مشکلات شده‌‌اند و صبر در آن باعث پاک‌شدن گناهان و بالارفتن منزلت در آخرت می‌شود.

دعای هنگام مصیبت: «اللَّهُمَّ أَجِرْنِي فِيْ مُصِيْبَتِيْ وَأَخْلَفني خَيْراً مِنْهَا».

پروردگارا در بلایم به من اجر و ثواب بده و بهتر از آن را برایم جایگرین کن (قرارداده).

دعالی پیشگیری از مصیبت: «اللهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِكَ، وَتَحَوُّلِ عَافِيَتِكَ، وَفُجَاءَةِ نِقْمَتِكَ وَجَمِيعِ سَخَطِكَ».

شخصی از امام مالک /پرسید: شب که می‌شود من بیدار هستم و آب هم هست ولی نماز شب نمی‌خوانم و امام جواب داد گناهان تو را بسته و مقید کرده است که نمی‌توانی عبادت کنی، باید گناهانت را پاک کنی.

«كُلُّ إِمْرِئ بِمَا كَسَبَتْ رَهَيْن»گناهان انسان مانع حرکت انسان به سوی خداست.

از بزرگی پرسیدند: استغفار بهتر است یا سبحان الله جواب داد لباس چرک را با آن گرم و صابون بشوئید و به لباس پاک عطر وبخور بزنید شاگردان منظور او را نفهمیدند و دوباره سؤال را پرسیدند جواب داد اول استغفرا الله بگوئید تا گناهان پاک شود و بعد سبحان الله بگوئید.

پیامبر جدر هر مجلس ۶۰ تا ۷۰ بار استغفار می‌کردند با اینکه گناهانش بخشیده شده بود.

اخلاق هر شخص:

۱- میراث پدر و مادر.

۲- اکتسابی و تحت کنترل انسان: با خواندن احادیث و یادگیری.