سورة القدر

این فصولی است به نام مواسم الخیر.

۱- الـمواسم هبّه: این فصول هدیه هستند.

۲- الـمواسم لا یتکرر: تکرار نمی‌شوند.

۳- عمر انسان کوتاه و به فرموده رسول الله جبین ۶۰ تا ۷۰ سال می‌باشد.

خداوند به خاطر عمر کوتاه ما این هدایا را به ما تقدیم کرده است.

لیلة القدر: شب‌های فرد دهۀ آخر رمضان (۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷ و ۲۹) از بهترین هدیه‌هایی است که خداوند به بندگانش عطا فرموده است.

طاعت و عبادت در این شب، نماز تراویح، نماز قیام، قرائت قرآن و تسبیح و ذکر خداوند در این شب برابر اجر عبادت ۸۳ سال و ۴ ماه می‌باشد و اگر کسی در این شب‌ها دچار مشکل و یا عذر شرعی شد و نتوانست طاعت و عبادت خداوند را به جا آورد برای او اجر غیر ممنون نوشته می‌شود. بدین معنی که چون سال‌های قبل این کار را انجام می‌داده و نیت انجام آن را داشته ولی نتوانسته، پس خداوند رحمان برایش پاداش این کار را خواهد نوشت.

تقدیر:

۱- تقدیر سابق للخلق: تقدیری که از ۵۰ هزار سال قبل خداوند با علم ازلی خود از آن آگاه است و در مورد بندگان می‌داند.

۲- تقدیر عمری: تقدیری که در زمان حاملگی در شکم مادر در چهارماهگی نوشته می‌شود و سرنوشت تمام عمر هر شخص در آن نوشته شده است.

۳- تقدیر حولی: تقدیری که سالی یک بار در لیلة القدر ماه رمضان برای ملائکه آشکار می‌شود و فرشتگان از سرنوشت انسان در سال آینده باخبر می‌شوند.

۴- تقدیر یومی: تقدیری که روزانه برای هر بنده نوشته شده و اتفاق می افتد.

آراء علماء در مورد کلمۀ سلام در آخر سورۀ قدر:

۱- سلامتی: هیچ شری در آن نیست.

۲- شیاطین همه در بند هستند.

۳- ملائک و فرشتگان به نمازگزاران در شب قدر سلام می‌کنند.

سوره قدر: در مکی یا مدنی‌بودن سورۀ قدر میان علماء اختلاف‌نظر وجود دارد و با اینکه آیاتش شبیه سوره مکی است اما اکثر علماء بر مدنی‌بودن سوره اتفاق‌نظر دارند.

با این حال جزء سوره‌های مختلفه و دارای سه نام می‌باشد:

۱- القدر.

۲- لیلة القدر.

۳- إنا أنزلناه فی لیلة القدر.

﴿إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ فِي لَيۡلَةِ ٱلۡقَدۡرِ١﴾: همانا ما قرآن را در شب قدر فرو فرستادیم.

﴿إِنَّآ﴾: ما، نشان عظمت و بزرگی بیش از حد و خارج از تصور ما.

﴿أَنزَلۡنَٰهُ﴾: دلیل تفخیم و تأکید معنا و تعظیم خود در نزول،

﴿إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ﴾: ما آن را نازل کردیم، نشانه عُلومرتبه، عظیم، بالا.

علو:

۱- ذات.

۲- العظمة.

۳- المکان.

﴿أَنزَلۡنَٰهُ﴾: فرو فرستادیم، نازل کردیم:

۱- قرآن.

۲- جبرئیل.

۳- محمد ج.

خداوند کریم در این آیه از کلمۀ قرآن استفاده نفرموده است و به جای آن از ضمیر «ه» استفاده شده که به کلمۀ أنزلنا متصل است. دلیل آن طبق آراء علماء:

۱- خداوند در کتابش گاهی چیزهای معروف را نام نمی‌برد و خیلی جاها و در آیات مختلف از کلمۀ قرآن نام برده نشده و فقط به آن اشاره شده است.

۲- به علت تکریم و تفخیم مقام با عظمت قرآن.

﴿لَيۡلَةِ ٱلۡقَدۡرِ﴾: شب قدر، شب‌های فرد دهۀ آخر ماه رمضان (۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷، ۲۹).

قدر:

۱- تقدیر و سرنوشت در این شب برای ملائک روشن و مشخص می‌شود.

۲- ارزش و منزلت این شب بالاست و برابر عبادت ۸۳ سال اجر دارد.

علماء در مورد این آیه و چگونگی نزول قرآن در شب قدر دو نظر دارند:

۱- کل قرآن از لوح محفوظ که ازلی است و کسی غیر خداوند از آن خبر ندارد نزد جیرئیل آمده و سپس بر پیامبر جنازل می‌شود (لوح محفوظ + جبرئیل + محمد ج) (نزول کامل و یکباره قرآن).

فقط ۵ آیۀ اول سورۀ علق در لیلة القدر بر پیامبر جنازل شده است و بقیۀ آن کم کم و متفرق و بنا به شرایط و موقعیت بر رسول الله جنازل می‌شده است. (نزول کم کم و متفرق).

﴿وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا لَيۡلَةُ ٱلۡقَدۡرِ٢﴾: و تو چه می‌دانی که شب قدر چیست؟

دلیل اهمیت و ارزش و فضیلت این شب مبارک است که در بین شب‌های دهۀ آخر ماه رمضان مخفی شده و هیچ کس قطعی از آن خبر ندارد.

به نظر علماء علت اخفاء شب قدر در شب‌های فرد دهۀ آخر رمضان:

۱- به علت دیده‌نشدن هلال ماه در کشورهای مختلف به طور همزمان، شب‌های فرد نیز در جاهای مختلف فرق می‌کند.

۲- خداوند کریم آن را مخفی نگه داشته تا بندگانش به عبادت بیشتر تشویق شوند و عبادت خود را منحصر و خاص یک شب نکنند. و یک دورۀ آموزشی برای تقویت ایمان همگان باشد.

﴿لَيۡلَةُ ٱلۡقَدۡرِ خَيۡرٞ مِّنۡ أَلۡفِ شَهۡرٖ٣﴾: شب قدر بهتر از هزار ماه است.

﴿أَلۡفِ شَهۡرٖ﴾: ۸۳ سال و ۴ ماه.

خداوند کریم به خاطر عمر کوتاه انسان بر ما منت نهاده که با عبادت در این شب اجر و ثواب عبادت یک عمر را داشته باشیم.

﴿تَنَزَّلُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَٱلرُّوحُ فِيهَا بِإِذۡنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمۡرٖ٤﴾: فرشتگان و جبرئیل در آن شب به فرمان پروردگار برای انجام هر کاری نازل می‌شوند.

﴿تَنَزَّلُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَٱلرُّوحُ﴾: نزول فرشتگان و جبرئیل÷: نشان عظمت شب قدر است.

﴿ٱلرُّوحُ﴾: جبرئیل÷.

فرشتگان در آن شب هرچه خداوند فرموده و امر کند در سرنوشت و تقدیر انسان‌ها می‌نویسند.

و انسان‌ها می‌توانند با عبادت و دعای خالصانه در این شب تقدیر خود را عوض کند باذن الله تعالی.

﴿سَلَٰمٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطۡلَعِ ٱلۡفَجۡرِ٥﴾: آن شب، شب سلامت و رحمت است تا طلوع صبح.

شب قدر از غروب خورشید در مغرب شروع شده و تا طلوع آفتاب در سپیده دم ادامه دارد.

عبادت از ساعات اولیه شب شروع و دارای اجر و ثواب است ولی در ثلث آخر شب و قبل از نماز صبح خداوند جلّ وأعلا به آسمان دنیا آمده و حاجت و دعای بندگان را برآورده می‌کند. پس برای اجابت دعاهایمان باید از این فرصت استفاده کنیم.

﴿سَلَٰمٌ﴾: سلامتی از هر شر و فتنه‌ای، شیطان هیچ آزار و اذیتی نمی‌تواند بکند.

علماء در مورد در بندبودن شیاطین در این ماه سه نظر دارند.

۱- شیطان قبل از رمضان انسان را به حدی به گناه مشغول و آغشته می‌کند که اثر آن تا آخر ماه رمضان بر روی انسان باقی بماند و در رمضان به واسطه‌ی گناهان قبل از رمضان نتوانی طاعت و عبادت خداوند را به جا آوری. براساس این نظر شیاطین در رمضان در بند هستند ولی انسان به واسطۀ اثر گناهان قبل از رمضان از عبادت شایسته خداوند بازمی‌‌ماند.

۲- رئیس شیاطین در بند است و بقیه و بچه‌هایشان آزادند و فعالیت می‌کنند.

۳- در لیلة القدر هیچ شیطانی آزاد نیست و همه در بند و در غل و زنجیر هستند.