آغاز قصّه
فتح مكّه در سال هشتم هجری، پیروزی اسلام در شبه جزیره عربستان را پس از بیست و یک سال رنج و غربت و تكاپو، مسجّل ساخت و نشانی بزرگ از شكست قطعی و همیشگی غول كفر و شرک در آن دیار بود. با نابودی و بعضاً اسلام سردمداران بت‌پرستی و عناد كه عمدتاً از قبیله‌ی بزرگ و مقتدای عرب ـ قریش، قبیله‌ی رسول خدا جـ بودند، افراد و قبایل دیگر عرب هم در برابر نیروی سهمگین اسلام اسلحه بر زمین نهادند و گروه گروه به این آیین فاتح درآمدند.
پیام آسمانی ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ ١ وَرَأَيۡتَ ٱلنَّاسَ يَدۡخُلُونَ فِي دِينِ ٱللَّهِ أَفۡوَاجٗا ٢ فَسَبِّحۡ بِحَمۡدِ رَبِّكَ وَٱسۡتَغۡفِرۡهُۚ إِنَّهُۥ كَانَ تَوَّابَۢا ٣﴾[النصر: ۱-۳].
این پیروزی نهایی را به رسول خدا جتبریک می‌گفت.
بر پیروزی موعود اسلام، دو سال بعد از آن؛ در سال دهم سنگ تمام و كمال گذاشته شد. تدبیر خداوند حكیم و علیم چنین اقتضا نمود كه رسول او در آن سال در مكه‌ی مكرّمه ضمن حج‌ّ بیت‌الله با اكثر قریب به اتفاق مسلمانان اجتماع نماید تا علاوه بر نمایش پیروزی با شكوه و نفوذ اسلام، هم نتیجه‌ی سال‌ها زحمات و فداكاری‌های خود و یارانش را از نزدیک مشاهده كند و هم سخنانی به عنوان پیام‌ها و وصایای كلی و اتمام حجت به امّت ابلاغ نماید. این حج‌ّ چون آخرین حج‌ّ رسول خدا جبود، «حجّة الودَاع» نامیده شد.