دنیای جن ها و شیاطین

نخست: احتیاط و هوشیاری

این دشمن ملعون و فریب‌کار، برای گمراه کردن بنی‌آدم بسیار حریص و تلاش‌گر است. ما اهداف و ابزارهای گمراه‌سازی او را شناختیم. لازم به‌ یاد‌آوری است که‌ هر اندازه‌ از اهداف، ابزارها و راه‌های فریب‌کاری شیطان، بیش‌تر آگاهی داشته‌ باشیم، به‌ همان اندازه‌ می‌توانیم بهتر و سریع‌تر خود را در برابر ترفندهای او رهایی بخشیم؛ اما اگر انسان از این ابزارها و راه‌ها ناآگاه باشد، شیطان او را اسیر خواهد کرد و به هر جا که‌ بخواهد می‌کشاند.

اینک؛ ابن جوزی، مبارزه‌ی شیطان با انسان را برای ما به‌ نمایش می‌گذارد و می‌گوید:

بدان که دل انسان، همانند دژی است و این دژ، دیوارهایی ‌دارد که آن را احاطه کرده‌اند. این دیوارها،‌ درهایی و آن درها، روزنه‌هایی دارند. آن‌چه در دژ ‌ساکن است، عقل نام دارد. فرشتگان بر این دژ گذر می‌کنند. در گوشه و کنار آن مکانی است که هوس جای دارد و شیاطین بدون مانع از این مکان گذر می‌کنند و جنگ میان اهل دژ و اهل این مکان، همواره داغ است و شیاطین همواره در پیرامون دژ، برای اغفال نگهبان و عبور از روزنه‌ها به درون دژ، در تکاپو هستند.

پس هر نگهبان باید تمام درهای بسته و روزنه‌های آن‌ها را بشناسد؛ چراکه او مأمور به نگهبانی از آن‌هاست و نباید لحظه‌ای از آن‌ها غافل باشد؛ ‌زیرا دشمن غفلت نمی‌کند.

شخصی از حسن بصری پرسید: آیا ابلیس می‌خوابد؟ فرمود: اگر او می‌خوابید، ما احساس آرامش می‌کردیم.

این دژ، با یاد الله و ایمان به او روشن و نورانی می‌شود و در آن آینه‌های صاف و شفافی وجود دارد که هرکس از کنار آن‌ها بگذارد،‌ چهره‌اش به وضوح دیده می‌شود. نخستین کاری که شیطان انجام می‌دهد، ‌این است که روزنه‌ها را پر از دود می‌کند؛ در نتیجه، دیوارها سیاه و دودآلود می‌شوند و آینه زنگار‌ می‌بندد. عقل، دود را می‌زداید و ذکر، آینه را جلا می‌بخشد.

دشمن، آماده است. ‌گاهی حمله‌‌کنان وارد دژ می‌شود و نگهبان نیز به‌ او حمله‌ می‌نماید و دشمن را از دژ بیرون می‌راند و گاهی با استفاده از غفلت نگهبان، وارد شده و در آن‌جا می‌ماند. گاه بادی که دودها را می‌زدود، می‌ایستد و دیوارهای دژ سیاه می‌شوند،‌ آینه زنگ‌آلود می‌شود و شیطان طوری وارد دژ می‌شود، که کسی متوجه نمی‌گردد. گاهی که نگهبان در اثر غفلت زخمی می‌شود، به اسارت شیطان در می‌آید و شیطان او را به کار می‌گیرد و هوای نفس به شیطان کمک می‌کند.