دوم: پایبندی به کتاب و سنت
بهترین و مؤثرترین راه برای رهایی از شیطان، پایبندی علمی و عملی به کتاب الله و سنت رسول الله صاست. کتاب الله و سنت رسول الله ص، راه هدایت و مستقیم را برای ما آورده‌اند و شیطان سعی می‌کند تا ما را از این مسیر منحرف کند. الله متعال می‌فرماید:
﴿وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمۡ عَن سَبِيلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ١٥٣﴾[الأنعام: ۱۵۳].
«این راه مستقیم من است؛ از آن پیروی کنید و از راه‌هایی که شما را از راه الله پراکنده می‌سازد، پیروی نکنید. این‌ها چیزهایی است که الله متعال شما را بدان سفارش می‌کند، تا شاید پرهیزگار شوید.»
رسول الله ص، این آیه را در حدیثی برای ما توضیح داده است. عبدالله بن مسعودسمی‌گوید: پیامبر صخط مستقیمی را برای ما کشید و فرمود: این راه الله متعال است. سپس در سمت چپ و راست آن، خطوطی را ترسیم کرد و فرمود: این‌ها راه‌های شیاطین است. بر سر هرکدام از این راه‌ها شیطانی نشسته است و مردم را به سوی آن فرامی‌خواند. سپس این آیه را تلاوت فرمود:
﴿وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ﴾[الأنعام: ۱۵۳].
«این راه مستقیم من است، از آن پیروی کنید.» [۱۳۲]
پیروی از آن‌چه از سوی الله متعال به ما رسیده است، اعم از اعمال، عقاید، عبادات، گفتارها و احکام، انسان را از شر شیطان نگاه می‌دارد.
به همین منظور، الله متعال می‌فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱدۡخُلُواْ فِي ٱلسِّلۡمِ كَآفَّةٗ وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ٢٠٨﴾[البقرة: ۲۰۸].
«ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید! همگی وارد اسلام شوید و از گام‌های شیطان پیروی نکنید. بی‌گمان شیطان برای شما دشمنی آشکار است.»
«السِلم» همان اسلام است، که برخی آن را به فرمان‌برداری از الله متعال، تفسیر کرده‌اند. مقاتل می‌فرماید: «السلم» به معنای انجام کارهای شرعی و خیر است. به همین دلیل، الله متعال مؤمنان را به اندازه‌ی توان‌شان به انجام شاخه‌های ایمان و احکام اسلام، امر کرده و از پیروی راه‌های شیاطین، باز داشته است.
هر کس وارد اسلام شود، از شیطان و راه‌های او دور می‌ماند و هرکس گوشه‌ای از اسلام را رها کند، در بخشی از زندگی‌اش از شیطان پیروی کرده است؛ این‌جاست که حلال کردن حرام الله و حرام کردن حلال الله، از راه‌های شیطان به شمار می‌رود و ما از گام نهادن در آن منع شده‌ایم.
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ حَلَٰلٗا طَيِّبٗا وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٌ١٦٨﴾[البقرة: ۱۶۸].
« ای مردم! از نعمت‌های حلال و پاکیزه‌ی زمین بخورید و از گام‌های شیطان پیروی نکنید؛ همانا او دشمن آشکارِ شماست.»
بی‌تردید، پایبندی به کتاب الله و سنت رسول الله ص، در گفتار و کردار، شیطان را می‌راند و او را به بدترین وجه خشمگین می‌کند. امام مسلم از ابوهریرهسروایت می‌کند که رسول الله صفرمودند:
«إِذَا قَرَأَ ابْنُ آدَمَ السَّجْدَةَ فَسَجَدَ اعْتَزَلَ الشَّيْطَانُ يَبْكِي يَقُولُ يَا وَيْلَهُ - وَفِي رِوَايَةِ أَبِي كُرَيْبٍ يَا وَيْلِي - أُمِرَ ابْنُ آدَمَ بِالسُّجُودِ فَسَجَدَ فَلَهُ الْجَنَّةُ وَأُمِرْتُ بِالسُّجُودِ فَأَبَيْتُ فَلِىَ النَّارُ».
(هرگاه انسان، آیه‌ی سجده را بخواند و سجده برد، شیطان از وی دور شده و شروع به گریه می‌کند و می‌گوید: خاک بر سر من؛ فرزندان آدم امر به سجده شدند و سجده کردند و جایگاه‌شان بهشت است و من امر به سجده شدم و سر باز زدم، پس جایگاه من دوزخ است).
[۱۳۲] امام احمد، نسائی و دارمی آن را روایت کرده‌اند. مشکاة المصابیح (۱/۵۸) شماره (۱۶۶)