نهم: از بینبردن راههای ورود شیطان به درون انسان
در مکانهایی که سبب شبهه و تهمت میشود، توقف نکنید و اگر در چنین موقعیتی قرار گرفتید، دلیل آن توقف و وضعیت خودتان را برای مردم توضیح دهید تا جای وسوسه در دل مردم، برای شیاطین باقی نماند. در این زمینه باید از رسول اللهصالگو بپذیریم.
بخاری و مسلم، در صحیح خود، از صفیه دختر حیی، همسر رسول الله صچنین نقل میکنند: در حالی که رسول الله صمعتکف بود، شب برای زیارت ایشان آمدم و پس از صحبت با ایشان، خواستم به خانه برگردم. رسول الله صبلند شد تا مرا بدرقه کند و به منزل برساند. دو نفر از انصار از کنار ما گذشتند، وقتی چشمشان به رسول الله صافتاد، به سرعت حرکت کردند. رسول الله صفرمود: آهسته بروید، این صفیه همسر من است. آن دو گفتند: سبحان الله! ای رسول خدا! مگر میشود در حق شما کسی گمان بد داشته باشد!! رسول الله صفرمود: بیتردید، شیطان مانند خون در بدن انسان جریان دارد و من احتمال دادم که مبادا دل شما را مضطرب کند، یا وسوسهای در دل شما بیندازد. [۱۶۲]
خطابی میگوید: از این حدیث، چنین استفاده میشود، که دوری گزیدن از تمام آن چیزهای مکروهی که باعث بدگمانی میشوند و در قلب ایجاد شبهه میکنند، مستحب است و انسان باید در راستای رفع شبهات از دل مردم، تلاش نماید.
از امام شافعی نقل شده است: رسول اللهصبرای جلوگیری از شک آن دو مرد انصاری دربارهی رسول اللهصو کفرشان، این سخن را فرمودند؛ نه اینکه رسول اللهصبرای ترحم در حق خودش این را گفته باشد. [۱۶۳]
الله متعال ما را به گفتن سخنان زیبا و دلنشین با دیگران، سفارش فرموده است، تا شیطان میان ما و برادرانمان، رخنه ایجاد نکند و باعث دشمنی و کینه نشود، الله متعال میفرماید:
﴿وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ ٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ يَنزَغُ﴾[الإسراء: ۵۳].
«(ای پیغمبر!) به بندگانم بگو: سخنی بگویند که بهترین باشد. چراکه شیطان (با سخنهای زشت و ناپسند) در میان ایشان فساد و تباهی به راه میاندازد.»
نکته ظریف و خوبی است، اما بسیاری از مردم، بدان توجهی ندارند و کوتاهی میکنند و سخنانی مبهم و دو پهلو میگویند، که برخی از آنها ناپسندیده هستند، سخنان و الفاظی را، به دیگران نسبت میدهند، که مورد پسند آنها نیست و عناوینی را بیان میکنند، که موجب خشم و ناراحتی آنها میشود. این کار، راهی برای شیطان باز میکند و میان مردم، جدایی و دودستگی ایجاد میکند و به جای الفت و توافق، کینه و دشمنی میان آنها حاکم میشود.
[۱۶۲] صحیح بخاری (۶/۳۳۶) – مسلم (۴/۱۷۲) شماره (۲۱۷۵) [۱۶۳] تلبیس ابلیس (۴۶)