دوم- توحید ألوهیت:
۱- شرح مفردات:
الله: اسم ذاتی است که در آن همه صفات جمع شده و همچنان الله تعالی صاحـب اُلوهیت است بر خلقش.
إله: در دو معنی استعمال می‌شود:
أ- إله: به معنی معبود باطل، چنان‌که می‌فرماید:
﴿أَفَرَءَيۡتَ مَنِ ٱتَّخَذَ إِلَٰهَهُۥ هَوَىٰهُ﴾[الجاثیة: ۲۳].
«آیا دیده‌ای کسی را که معبود خود را هوای (نفسانی) خویش قرار داد؟!»
و آن‌ها عبارت‌اند از: نمرود، فرعون، هامان و امثال ایشان.
ب ــ إله: به معنی معبود برحق، چنان‌که می‌فرماید:
﴿فَٱعۡلَمۡ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لِذَنۢبِكَ وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۗ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مُتَقَلَّبَكُمۡ وَمَثۡوَىٰكُمۡ ١٩﴾[محمد: ۱۹].
«پس (ای پیامبر) بدان که معبودی (به حق) جز «الله» نیست، و برای گناه خود و برای مردان و زنان مؤمن آمرزش طلب کن و الله محل حرکت شما و قرارگاه شما را می‌داند.»
۲- تعریف: توحید الوهیت عبارت است از: تنها ساختن الله تعالی در عبادت و یگانگی توسط اعمال بندگانش، مانند دعا، نذر، ذبح، رجا، خوف، توکل و غـیره. نزاع و خصومت در این‌گونه توحید از زمان‌های قدیم تا امروز دربین انبیاء†و امت‌هایشان به وقوع پیوسته است. چنان‌که اللهأمی‌فرماید:
﴿إِنَّهُمۡ كَانُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ يَسۡتَكۡبِرُونَ ٣٥﴾[الصافات: ۳۵].
«آن‌ها (در دنیا چنان) بودند که چون به آن‌ها گفته می‌شد: «معبودی (به حق) جز الله نیست» سر کشی (و تکبر) می‌کردند.»
همۀ انبیاء مامور به توحید و یکتا پرستی بودند.
چنان‌که می‌فرماید: ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِيٓ إِلَيۡهِ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱعۡبُدُونِ ٢٥﴾[الأنبیاء: ۲۵].
«و (ما) پیش از تو هیچ پیامبری را نفرستادیم، مگر آنکه به او وحی کردیم که معبودی جز من نیست، پس تنها مرا عبادت کنید.»
تمام انبیاء†عـقیدۀ توحید را برای امت خویش تبلیغ می‌کردند، چنان‌که می‌فرماید:
﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَۖ﴾[النحل: ۳۶].
«یقیناً ما در (میان) هر امت پیامبری را فرستادیم که: «الله یکتا را بپرستید، و از طاغوت اجتناب کنید».»