دوم- توحید سبب تکوین شخصیت متعادل:
توحید به تکوین شخصیت متعادل که هدفش در زندگی از دیگران متمایز است کمک میکند. انسان یکتاپرست یک خدا دارد که در پنهان و خلوت و ظاهر و آشکار به او روی آورده، در حالات دشوار و آسان او را فرامیخواند و در مورد کوچک و بزرگ با رضای او کار میکند، برخلاف آنان که قلبشان را بر خدایان متعدد تقسیم کردهاند و به معبودان زیادی توزیع نمودهاند که لحظه ای به خدا روی میآورد و لحظاتی به سوی بتان، مدتی به این بت و مدتی به بُت دیگری، از همین جاست که یوسف÷میفرماید:
﴿يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ ءَأَرۡبَابٞ مُّتَفَرِّقُونَ خَيۡرٌ أَمِ ٱللَّهُ ٱلۡوَٰحِدُ ٱلۡقَهَّارُ ٣٩﴾[یوسف: ۳۹].
یعنی: «ای رفقای زندانی من! آیا معبودان پراکنده (متعدد) بهترند یا الله یکتای قهار؟»
مثال مومن که خدا را پرستش میکند چون شخصی است که یک آقا دارد و میداند که چه چیز سبب خوشنودی او میشود و چه چیز موجب خشم او میگردد، پس دست به کاری میزند که سبب خشنودی آقایش میگردد.
مثال مشرک چون انسانی است که چند آقا دارد، یکی او را به شرق و دیگری بـه غرب، یکی به راست و دیگری به چپ امر میکند، پس دائما در حیرت و نگرانی به سر میبرد و نمیداند که چه کند که همه را خوشنود سازد.