عقیده مسلمان در پرتو قرآن

سوم- فرق بین رسول و نبی

در این رابطه اقوال و تشریحات علماء و دانشمندان اسلامی زیاد است و نقل همۀ آن اقوال و یا اکثر آن در اینجا گنجایش ندارد، زیرا تطویل بلاطایل مخل فهم شاگردان می‌گردد؛ بعضی از آن اقوال از قرار ذیل است:

۱- برخی علمای عـقاید بر این باورند که بین رسول و نبی از لحاظ معنی تفاوت وجود دارد، به این معنی که رسول نسبت به نبی عام است، چون خداوند در قرآن کریم پیامبران، فرشتگان و انسان‌ها را رسول نامیده است، ولی هیچ یکی از فرشتگان را نبی نگفته است. پس هر رسول نبی می‌تواند باشد اما هر نبی رسول نیست.

۲- عده‌ای بر این نظراند که: رسول و نبی دو لفظ مترادف است، از لحاظ معنی هیچ فرقی ندارند، زیرا رسول از الفاظ متعدی است و ایجاب مُرسِل و مُرسَل الیه را می‌نماید و نبی نیز ایجاب خبردهنده و خبر داده شده را می‌کند طوری که مفاهیم هر دو در معنی لغویشان توضیح داده شد.

۳- قول راجح اینست که میان آن دو عمومیت و خصوصیت مفهومی وجود ندارد، ولی از ظاهر برخی آیات قرآن کریم چنین بر می‌آید که بین مصداق هـر دو فرق وجود دارد، چنان‌که می‌فرماید:

﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ مِن رَّسُولٖ وَلَا نَبِيٍّ إِلَّآ إِذَا...﴾[الحج: ۵۲].

یعنی: «پیش از تو هیچ رسول و نبی را نفرستادیم جز اینکه هنگامی که.....»

وجهُ الإستشهاد به این آیۀ کریمه اینست که اگر رسول و نبی به مصداق واحد دلالت کنند پس تکرار موجود در آیه بی‌فایده خواهد بود، بنابراین اجمالا روشن می‌شود که رسول و نبی با هم یکسان نیستند.

۴- از نظریات علمای علم عقاید راجع به معنی اصطلاحی نبی و رسول از واژه‌های ذکر شده چنین بر می‌آید که رسالت مقامی بالاتر از نبوت است، زیرا رسالت علاوه بر مقام نبوت دارای کمالات بالاتری است. البته تعدادی از پیامبران دارای هر دو مقام و گروهی فقط از شأن نبوت برخوردار بودند.

خلاصه:

بنابر تحقیق فوق بین نبی و رسول از لحاظ مصداق عمومیت به خصوصیت مطلق است؛ یعنی: هر رسول نبی است و هر نبی رسول نیست.