تفسیر سورهی اعلی
سوره اعلی: أعلی به معنی برتر و این سوره مکی است و هشتمین سورۀ نازلشده از قرآن بر رسول الله ج است.
از ام المؤمنین عایشهل روایت است که گفتند: پیامبر ج هر شب در نماز شفع و وتر سورة الأعلی را قرائت میکردند. [۲۶۸] بدین صورت که سورهی أعلی و کافرون را در نماز شفع و سورهی اخلاص را در نماز وتر قرائت میفرمودند.
سورهی أعلی از سورههای مهم قرآن کریم است که به علت معانی زیاد آن در بسیاری نمازها از جمله نمازهای عیدین، نماز جمعه و نماز شفع، خوانده میشود.
این سوره بیان میکند که انسانها چه نگاهی باید به نظام هستی و پیرامون خود و خداوندی که حاکم بر این نظام است، داشته باشند و همچنین چه برنامهای را عملی سازند تا بتوانند زندگی موفقی را در دنیا و آخرت از آن خود بگردانند. اصلاح بینش در رابطه با خداوندی که خالق است و آمر و به تعبیر این سوره، خداوندی که اعلی است. چرا که نام سوره اعلی است و اعلی به معنی کسی است که صاحب علو و عظمت و بزرگواری ذاتی است. عظمت و بزرگواری خداوندی و علو و بلندمرتبه بودنی که ناشی از خالق بودن او است. و همچنین آیات سوره به بیان موضعگیری انسانها در رابطه با مسئلهی هدایت میپردازد و اینکه فلاح و رستگاری و رسیدن به مطلوبها از آن کسانی است که اهل تزکیه و نماز باشند و خسارت و شقاوت از آن کسانی است که دنیاطلب هستند و دنیا را همه چیز خود قرار دادهاند. در این سوره کمی متفاوتتر از سورههای دیگر با خدا، عظمت خدا و کارها و افعال او و تصرفاتش در نظام هستی آشنا میشویم و اینکه در مقابل خداییِ خدا، ما باید بنده باشیم و اگر ما بندگی هم نکنیم، خداوند بازهم خدایی خود را خواهد کرد و با هرگونه نقص و ضعفی در مسیر بندگی ما هیچ نقص و ضعفی به خدایی خداوند وارد نمیشود.
[۲۶۸] سنن ترمذی (۴۲۴ - ۴۲۵)، سنن نسائی (۱۶۸۱)