س۳۳: مردم از نظر وَلاء (دوست داشتن) و بَراء (بیزاربودن) چند دسته میباشند؟
مردم از این نظر سه دسته هستند:
الف: آنان که خالصانه مورد محبت واقع شدهاند. اینان همان مؤمنان مخلص و پاک سیرت چون پیامبران، صدّیقین، شهدا و صالحین و در رأس همه آنان، پیامبر اسلامصو زوجات و دختران و یاران او میباشند.
ب: آنانکه برخلاف گروه اول، مورد بغض و نفرت واقع شدهاند. اینان کافران و مُنکِران اسلام و نبوت پیامبرمان چون اهل کتاب، مشرکان، مادیگرایان و منافقان میباشند.
ج: گروه سوم، آنانی هستند که از یک نظر مورد محبت واقع میشوند و از نظر دیگر، مورد خشم و نفرت قرار میگیرند. آنان عبارتند از مؤمنان گناهکار که به خاطر ایمانشان، دوست داشته میشوند و از طرفی دیگر به خاطر گناهانشان مورد خشم و انزجار دیگر مؤمنان واقع میشوند. برائت از کفار عبارت است از اینکه از آنان نفرت داشته باشیم و در سلام کردن پیش قدم نگردیم، نسبت به آنان اظهار عجز و خضوع ننماییم، شیفته و فریفته آنان نشویم و از خانه و کاشانه آنان خود را دور نماییم. ولاء و محبت به مؤمنان اینست که در صورت امکان به سرزمین اسلام و مؤمنان هجرت کنیم، و یاری دادن آنان با مال و جان، نسبت به شادیهای آنان اظهار سرور نماییم و خواهان خیر و برکت برای آنان باشیم.
رفاقت و موالات با کفار، خود، بر دو نوع است:
الف: موالاتی که باعث خروج از اسلام میشود مثل یاری دادن کفار بر ضدّ مسلمانان، یا کافر ندانستن کفار، یا توقف و تأخیر در این کار، و یا شک داشتن در کافر بودنشان.
ب: موالاتی که سبب خروج از اسلام نمیشود اما از گناهان کبیره محسوب میگردد، مانند مشارکت در جشنهای آنان یا خود را مثال آنان ساختن. گهگاه ممکن است میان حسن معاشرت با کفاری که با مؤمنان در جنگ نیستند و برائت از آنان خَلط پیش آید. باید دانست خداوند به مؤمنان دستور داده تا با کفار غیرحربی به صورتی شایسته و بایسته رفتار کنند، در قرآن در این رابطه چنین آمده است: ﴿لَّا يَنۡهَىٰكُمُ ٱللَّهُ عَنِ ٱلَّذِينَ لَمۡ يُقَٰتِلُوكُمۡ فِي ٱلدِّينِ وَلَمۡ يُخۡرِجُوكُم مِّن دِيَٰرِكُمۡ أَن تَبَرُّوهُمۡ وَتُقۡسِطُوٓاْ إِلَيۡهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُقۡسِطِينَ٨﴾[الممتحنة: ۸]. «خداوند شما را باز نمیدارد از اینکه نیکی و انصاف بکنید به کسانی که به سبب دین با شما نجنگیدهاند و از دیار تان به بیرون نراندهاند، یقینا خدا دوست مىدارد انصافکنندهگان را».
اما برائت از آنان امریست که خداوند، مسلمانان را به اجرای آن فرمان دادهاست: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمۡ أَوۡلِيَآءَ تُلۡقُونَ إِلَيۡهِم بِٱلۡمَوَدَّةِ﴾[الـممتحنة: ۱]. «ای مؤمنان! دشمنان من و دشمنان خویش را به دوستی نگیرید. شما نسبت بدیشان محبت میکنید و مودت میورزید».
بنابراین میتوان با حفظ عدالت در رفتار و گفتارمان نسبت به آنان، از آنان برائت جست، همانطور که پیامبر اسلامصبا کفار و مشرکان زمان خویش چنین رفتار مینمودند.