احکامی که هر شخص مسلمان باید بداند

س۵۳: حکم و شرائط توبه چیست؟

انجام سریع و فی الفور توبه واجب است. در واقع ارتکاب گناه و اشتباه دور از طبع انسان نیست؛ زیرا همانطور که پیامبر اسلامصفرموده‌‌اند: «كُلُّ ابْنِ آدَمَ خَطَّاءٌ وَخَيْرُ الْخَطَّائِينَ التَّوَّابُونَ»[الترمذی]. «همه انسان‌ها دچار خطا و مرتکب گناه می‌شوند اما بهترین خطاکاران، آنانی هستند که توبه می‌کنند». یا آنجا که می‌فرمایند: «لَوْ لَمْ تُذْنِبُوا لَذَهَبَ اللَّهُ بِكُمْ وَلَجَاءَ بِقَوْمٍ يُذْنِبُونَ فَيَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ فَيَغْفِرُ لَهُمْ» [مسلم]. «اگر شما انسانها دچار خطا نمی‌شدید خداوند نسل شما را از میان بر می‌داشت و قومی را جایگزین شما می‌کرد که مرتکب گناه می‌شدند اما سریعاً استغفار می‌کردند و از خدا طلب بخشایش می‌نمودند». مشکل در اصرار بر ارتکاب گناه و به تأخیر انداختن توبه است. خداوند در مورد توبه به موقع می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا ٱلتَّوۡبَةُ عَلَى ٱللَّهِ لِلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلسُّوٓءَ بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن قَرِيبٖ فَأُوْلَٰٓئِكَ يَتُوبُ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡ﴾[النساء: ۱۷]. «بی‌گمان خداوند تنها توبۀ کسانی را می‌پذیرد که از روی نادانی به کار زشت دست می‌یازند، سپس هر چه زودتر برمی‌گردند خداوند توبه و برگشت آنان را می‌پذیرد».

اما شرط پذیرش توبه عبارتند از:

۱- دست شستن از ارتکاب گناه.

۲- پشیمانی و ندامت از ارتکاب گناهان پیشین.

۳- مصمّم‌شدن بر اینکه در آینده دیگر مرتکب آن گناه نشد. حال اگر گناه در رابطه با حقّ الناس باشد، می‌بایست با جبران مافات، حقوق آنان را ادا کرد.