تبرک و انواع آن

مظاهر ممنوع به قبر پیامبر جبه قصد تبرک

ولی بعضی از زائرین در هنگام زیارت قبر پیامبر جمرتکب بعضی امورات بدعی از جمله طلب برکت از قبر وی و همانند آن می‌شوند. شکی نیست که طلب برکت از قبر پیامبر جممنوع است و حتی بعضی از مظاهر تبرک به قبر پیامبر جشرک است. مثلا:

- طلب دعا یا شفاعت از پیامبر جنزد قبر ایشان: این عمل از جمله انواع تبرک نا مشروع به پیامبر جاست. اگر شخصی به پیامبر جاستغاثه نماید تا حاجتش برآورده شود و یا اینکه مریضش شفا یابد مرتکب شرک به خداوند تبارک تعالی گردیده، ولی اگر نزد قبر پیامبر جمستقیمأ از خداوند طلب رفع حاجت نماید و گمان برد به خاطر اینکه نزد قبر پیامبر جاست دعایش مستجاب می‌شود، مرتکب بدعتی حرام شده است چرا که چنین امری را صحابه و شاگردان پیامبر جانجام نداده‌‌اند.

ابن تیمیه /در مورد کسی که کنار قبر پیامبر جدعا و نماز می‌خواند و گمان می‌برد که دعا و نمازش کنار قبر پیامبر جافضل‌تر از مساجد است می‌گوید: «این موارد به اتفاق ائمه مسلمین از منکرات بدعی و حرام است، و من در این مسئله نزاعی بین ائمه ندیده‌ام» [۲۱۹]و در جای دیگر می‌گوید: «و هیچ کدام از صحابه شدر کنار قبر پیامبر جبرای خود دعا نکرده‌‌اند» [۲۲۰].

- مسح قبر پیامبر ج و بوسیدن آن: مسح قبر پیامبر جبا دست یا غیر آن به هر صورتی که انجام شود و یا بوسیدن قبر به امید رسیدن خیر و برکت، از جمله مظاهر بدعت است و علما آن را نهی نموده‌‌اند. امام غزالی /می‌گوید: «این عمل از عادت یهود و نصاری است» [۲۲۱].

ابن تیمیه /می‌گوید: «در دنیا هیچ شیئی وجود ندارد که بوسیدن آن مشروع باشد إلا حجر الأسود» [۲۲۲]و همان‌طور که قبلاً اشاره شد بوسیدن حجر الأسود نیز فقط به دلیل پیروی از سنت پیامبر جاست و خیر و برکت از جانب حجرالأسود نیست.

امام نووی /در مورد مسح و بوسیدن قبر پیامبر جمی‌گوید: «مسح قبر پیامبر جبا دست و بوسیدن آن مکروه است. بلکه ادب آن است که [زائر] دور از قبر بایستد همانطور که در زمان حیات پیامبر جدور از وی می‌ایستادند [یعنی به خاطر احترام به پیامبر ج، بین خود و پیامبر جبا فاصله‌ای می‌ایستادند] و این (طرز زیارت کردن) صواب است. و این همان است که علما گفته‌‌اند و خود نیز آن را اجرا کرده‌‌اند» [۲۲۳].

از طرفی پیامبر جاز اینکه قبر وی را مکان مراسم قرار دهند و یا اینکه بر روی قبور مسجد بسازند نهی فرموده است. رسول الله جمی‌فرمایند: «لا تتخذوا قبری عیدا. . .» [۲۲۴]. یعنی: «قبر من را مکانی برای برگزاری مراسم و جشن قرار ندهید. . .».

و یا با لفظ «ولا تجعل قبر عیدا» [۲۲۵]نیز آمده. ابن تیمیه /در مورد این روایت می‌گوید: «از افضل تابعین یعنی علی بن حسین معروف به زین العابدین /روایت شده است زمانی مردی حریص بود تا نزد قبر پیامبر جدعا بخواند و ایشان وی را با استناد به این حدیث نهی کرد و این حدیث را از جدش علی بن ابیطالب س برای او روایت نمود و توضیح داد که قصد وی برای دعا در کنار قبر پیامبر ج، عید قرار دادن قبر پیامبر جاست» [۲۲۶].

و در جایی دیگر می‌گوید: «زمانی که هنوز حجره پیامبر جاز مسجد النبی جدا بود تا زمان ولید بن عبد الملک در سال ۹۳ هجری، هیچ کدام از صحابه و تابعین داخل حجره نشدند تا درآنجا نماز بخوانند یا دعا کنند و یا قبر را مسح کنند» [۲۲۷].

و زمانی که مسجد نبوی گسترش یافت، حجره را به صورت مثلثی شکل داخل مسجد قرار دادند تا هیچ کسی در هنگام نماز خواندن با وجود استقبال از قبله، در جهت قبر پیامبر جقرار نگیرد [۲۲۸].

پس چون هیچ دلیلی در قرآن و سنّت صحیح نبوی مبنی بر مشروعیت تبرک به قبر پیامبر جوجود ندارد. و همچنین سلف صالح از صحابه ش و تابعین و بعد از آنها از ائمه مسلمین دیده نشده است که به قبر پیامبر جتبرّک جویند یا به آن امر کرده باشند بلکه از این کار نهی نموده‌‌اند [۲۲۹]. لذا هرگونه تبرکی همانند مسح قبر پیامبر جیا بوسیدن آن یا بوسیدن خاک اطراف قبر یا چسباندن شکم و پشت خود به دیوار قبر از جمله مظاهر تبرک غیر مشروع به قبر پیامبر جو ممنوع است.

[۲۱۹] الرد علی البکری صفحه ۵۶. [۲۲۰] مجموعه رسائل کبری ۲/۴۰۸. [۲۲۱] احیاء علوم الدین ۱/۲۷۱. [۲۲۲] مجموع الفتاوی ۲۷/۷۹. [۲۲۳] الایضاح في المناسك امام نووی / صفحه ۱۶۱. [۲۲۴] ابوداود ۱/۳۱۹ و مسند امام احمد ۲/۳۷۶. [۲۲۵] سنن ابوداود ۲/۵۳۴. [۲۲۶] اقتضاء صراط المستقیم ۲/۶۵۹. [۲۲۷] مجموع الفتاوی ۲۷/۱۹۰. [۲۲۸] فتح الباری ۳/۲۰۰. [۲۲۹] اقتضاء صراط المستقیم ۲/۶۵۶.