تبرک و انواع آن

فهرست کتاب

د) حکم تبرک به مکان ولادت پیامبر ج:

د) حکم تبرک به مکان ولادت پیامبر ج:

بعضی از مورخین و متأخرین ذکر کرده‌‌اند؛در مکه مکان مشهوری است که گفته می‌شود مکان تولد پیامبر جاست [۲۴۲].

و بعد از نماز مغرب شب دوازدهم ربیع الاول هر سال، به طریقه‌ای خاص زیارت می‌گردد. و داخل آن مکان می‌شوند و بعضی از اعیان در آنجا خطبه می‌خوانند سپس برای نماز عشاء به مسجدالحرام بر می‌گردند [۲۴۳]. و بعضی ذکر کرده‌‌اند که این مکان در روز دوشنبه در ماه ربیع الاول بر روی مردم برای تبرک اعم از نماز و دعا و مسح، بازمی گردد [۲۴۴]. حتی بعضی از علماء ادعا کرده‌‌اند که دعا در آنجا مستجاب می‌شود [۲۴۵].

آیا تبرک به مکان ولادت پیامبر ج مشروع است؟

حکم این مسئله با موارد سابق در مورد تبرک به مکان‌هایی که پیامبر ج در آنجا نشسته یا نماز خوانده‌‌اند متفاوت نیست و تبرک به آن جایز نمی‌باشد زیرا:

اولا: علماء و مؤرخین در تعیین مکان ولادت پیامبر جبصورت یقین و عدم وجود دلایل صحیح اختلاف کرده‌‌اند. و بسیاری از علماء به مکانی که قبلاً اشاره شد، شک نموده‌‌اند.

ابو سالم العیاشی [۲۴۶]در کتاب خود بعد از ذکر اختلاف علماء در مورد تعیین مکان تولد پیامبر جو رد صحت آن مکان می‌نویسد: «ولادت پیامبر جدر زمان جاهلیت بوده، در حالی که آن وقت هیچ اعتنایی به حفظ اماکن [تولد] نمی‌شد و این درحالیست که آنزمان هیچ غرضی نسبت به پیامبر جوجود نداشت» [۲۴۷].

و شکی نیست که اختلاف علماء و مورخین در تعیین مکان ولادت پیامبر جدلیلی بر عدم اهتمام صحابه شبه (حفظ و بزرگداشت) چنین مکانی بوده چون بزرگداشت آن مکان از منظر اصحاب شیک عمل شرعی نبوده تا (علماء و مورخین) بر مکانی مشخص اتفاق نظر یابند، چنانکه در مورد اماکن مشاعر حج شناخت کامل وجود دارد [۲۴۸].

دوماً: کسانی برای مشروعیت تبرک به مکان تولد پیامبر جبه این موضوع استدلال نموده‌‌اند که؛ جبرئیل ÷در شب اسراء و معراج به پیامبر جامر کرد که در مکان تولد عیسی ÷دو رکعت نماز بخواند، در جواب باید گفت:

۱- علماء حدیث معتقدند این روایت موضوع بوده و از جانب پیامبر جاثبات نشده است که در آن مکان (بیت الحم) نماز خوانده باشد [۲۴۹]. ابن تیمیه /می‌گوید: «در صحیح (مسلم) ثابت است که: پیامبر جهنگامی که در شب اسراء به بیت المقدس رسیدند دو رکعت نماز خواندند [۲۵۰]و پیامبر جدر مکانی غیر از آن نه نمازی خوانده و نه زیارتی کرده‌‌اند، اما حدیث مربوط به معراج هم در صحیح (مسلم) و بعضی از روایت آن در سنن وجود دارد که برخی از آنها ضعیف و بعضی دیگر موضوع هستند مانند این روایت که بعضی گفته‌‌اند: جبرئیل ÷به پیامبر جگفت: این قبر پدر تو ابراهیم است پایین بیا و در آن نماز بخوان و این بیت الحم مکان تولد برادرت عیسی است پایین بیا و نماز بخوان. . . این روایت و مانند آنها به اتفاق اهل معرفت کذب هستند» [۲۵۱].

۲- با فرض اینکه اقامه نماز پیامبر جدر شب اسراء در بیت الحم ثابت شود، دلیلی بر جواز نماز در مکان ولادت پیامبر جبقصد تبرک نمی‌باشد چرا که در عبادات قیاس جایز نیست. بلکه عبادت امری توقیفی است. و هیچ کدام از صحابه «بیت الحم» را بزرگ نداشته و در آنجا نماز نخوانده‌‌اند.

[۲۴۲] این مکان در شعب بنی‌هاشم (شعب علی) نزدیک سوق الیل قرار گرفته است- شفاء الغرام باخبار البلد الحرام للفاسی ۱/۲۶۹. [۲۴۳]جامع الطیف فی فضل مکه و اهلها و بناء البیت الشریف لإبن ظهیره- متوفی سال ۹۸۶ هجری- صفحه ۳۲۶. [۲۴۴] رحلة ابن جبیر صفحه ۹۲ با تصریف. [۲۴۵] أعلام العلماء الاعلام للقطبی. [۲۴۶] عبدالله بن محمد بن ابی بکر العیاشی الفاسی. از کتاب‌های او:اظهار المنةعلی المبشرین بالجنة، اقتفاءالاثر بعد ذهاب اهل الاثر. متوفی ۱۰۹۰ قمری. (الاعلام ۴/۱۲۹). [۲۴۷] الرطة العیاشیة المسماة (ماء الموائد) للعیاشی ۱/۲۲۵. [۲۴۸] التبرك انواعه واحکامه ص ۳۵۷. [۲۴۹] القول الفصل في حکم الاحتفال بمولد خیر الرسل-شیخ اسماعیل بن محمد انصاری صفحه ۴۳ و ۱۳۸. [۲۵۰] مسلم ۱/۱۴۵. [۲۵۱] اقتضاء صراط مستقیم ۲/۸۱۴.