تبرک و انواع آن

۷- تبرك جستن (دنيوي) به بعضي از نعمات الهي.

الله تعالی در بعضی از طعام‌ها و یا نزولات آسمانی برکتی قرار داده‌است. لذا منفعت آنها از سایر نعمت‌های دیگر بیشتر است.

مثلا:

- درخت زیتون؛ چنان که الله تعالی می‌فرماید: ﴿ٱللَّهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ مَثَلُ نُورِهِۦ كَمِشۡكَوٰةٖ فِيهَا مِصۡبَاحٌۖ ٱلۡمِصۡبَاحُ فِي زُجَاجَةٍۖ ٱلزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوۡكَبٞ دُرِّيّٞ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٖ مُّبَٰرَكَةٖ زَيۡتُونَةٖ لَّا شَرۡقِيَّةٖ وَلَا غَرۡبِيَّةٖ يَكَادُ زَيۡتُهَا يُضِيٓءُ وَلَوۡ لَمۡ تَمۡسَسۡهُ نَارٞ﴾[النور: ۳۵]. یعنی: «خدا نور آسمانها و زمین است. . . از درخت‏ مبارک زیتونى كه نه شرقى است و نه غربى افروخته مى‏شود نزدیک است كه روغنش هر چند بدان آتشى نرسیده باشد روشنى بخشد».

- شیر: چنان که عائشه لگفت: هر گاه پیامبر جبا شیر می‌آمد می‌فرمود: «برکته أو برکتان. . . » و سه بار آن را تکرار می‌کرد [۲۰۵]. یعنی: شیر یک برکت یا دو برکت است.

- اسب: چنان که پیامبر جمی‌فرماید: «عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج «الْبَرَكَةُ فِي نَوَاصِي الْخَيْلِ»» [۲۰۶]. ترجمه: «انس بن مالک سمی‌گوید: رسول الله جفرمود: خیر و بركت در پیشانی اسبها نهفته است».

«وعَنْ عُرْوَةَ الْبَارِقِيِّ س: أَنَّ النَّبِيَّع قَالَ: الْخَيْلُ مَعْقُودٌ فِي نَوَاصِيهَا الْخَيْرُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ الأَجْرُ وَالْمَغْنَمُ» [۲۰۷]. ترجمه: «عروه بارقی سمی‌گوید: نبی اكرم جفرمود: در پیشانی اسبها، تا روز قیامت، خیر و بركت كه همان پاداش و غنیمت باشد، گره زده شده است». یعنی صاحب اسب، جهاد می‌كند و پاداش و غنیمت بدست می‌آورد.

- گوسفند: از ام هانی دختر عموی پیامبر جروایت شده است که ایشان به او فرمودند: «اتخذی غنما فإن فیها برکة» [۲۰۸]یعنی: «گوسفندی بگیر چرا که در آن برکت است».

- درخت خرما:

«عَنِ ابْنِ عُمَرَ ب قَالَ: كُنَّا عِنْدَ النَّبِيِّ ج فَأُتِيَ بِجُمَّارٍ فَقَالَ: إِنَّ مِنَ الشَّجَرِ شَجَرَةً مَثَلُهَا كَمَثَلِ الْمُسْلِمِ» فَأَرَدْتُ أَنْ أَقُولَ: هِيَ النَّخْلَةُ، فَإِذَا أَنَا أَصْغَرُ الْقَوْمِ فَسَكَتُّ، قَالَ النَّبِيُّ ج: «هِيَ النَّخْلَةُ»» [۲۰۹]. ترجمه: «ابن عمر سمی‌گوید: نزد نبی اكرم جنشسته بودیم كه جماری (پیه درخت خرما) آوردند. پیامبر جفرمود: «درمیان درختان، درختی شبیه مسلمان است». من خواستم بگویم درخت خرماست. اما چون دیدم كوچک‌ترین آنها هستم سكوت نمودم. رسول الله جفرمود: درخت خرما است».

و یا خود میوه آن که پیامبر جفرمودند: «إذا افطر أحدکم فلیفطر علی تمر، فإنه برکة. . . » [۲۱۰]یعنی: «هر گاه یکی از شما افطار کرد پس با خرما افطار نماید چرا که در آن برکت است».

- باران: چنانکه الله تعالی می‌فرمایند: ﴿وَنَزَّلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ مُّبَٰرَكٗا فَأَنۢبَتۡنَا بِهِۦ جَنَّٰتٖ وَحَبَّ ٱلۡحَصِيدِ ٩﴾[ق: ۲۹]. یعنی: «و از آسمان آبى پر بركت فرود آوردیم پس بدان باغ‌ها و دانه‏هاى درو كردنى رویانیدیم. شکی نیست که همه موارد ذکر شده دارای برکت دنیایی هستند که خداوند تبارک وتعالی به إذن خود در آن قرار داده است تا خلایقش از منافع آنها برخوردار شوند».

به این ترتیب، قسمت تبرک مشروع و انواع آن به پایان رسید. در بخش بعدی به اذن الله، تبرک نامشروع و اقسام آنرا بررسی می‌کنیم.

[۲۰۵] مسند امام احمد ۶/۱۵. [۲۰۶] بخارى:۲۸۵۱. [۲۰۷] بخارى:۲۸۵۲. [۲۰۸] سنن ابن ماجه ۲/۷۷۳. [۲۰۹] بخارى:۷۲. [۲۱۰] سنن ترمذی ۳/۴۶ و آن را حسن دانسته است.