پيشگفتار
ستایش خدا را، كه پروردگار جهانیان است، و درود خدا بر محمد بن عبد‌اللهصبرترین پیامبران خدا، و برخاندان و همسران پاکش، و همه یارانش باد؛ آنانكه در قرآن با بالاترین صفت مى‌خواندشان، و در آیه ۲۹ سوره فتح دربارۀ آنان میفرماید:
﴿مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنْ اللَّهِ وَرِضْوَاناً سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمْ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْراً عَظِيماً﴾.
«محمد (ص) پیامبر خداست و كسانى كه با اویند بر كافران سختگیر [و] با همدیگر مهربانند آنان را در ركوع و سجود مىبينى فضل و خشنودى خدا را خواستارند علامت [مشخصه] آنان بر اثر سجود در چهرههايشان است اين صفت ايشان است در تورات و مَثَل آنها در انجيل چون كِشتهاى است كه جوانه خود برآورد و آن را مايه دهد تا ستبر شود و بر ساقههاى خود بايستد و دهقانان را به شگفت آورد تا از [انبوهى] آنان [خدا] كافران را به خشم دراندازد خدا به كسانى از آنان كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند آمرزش و پاداش بزرگى وعده داده است»،
و در آیه ۱۰۰ سوره توبه میفرماید:
﴿وَالسَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنْ الْمُهَاجِرِينَ وَالأَنصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَداً ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴾.
«و پيشگامان نخستين از مهاجران و انصار و كسانى كه با نيكوكارى از آنان پيروى كردند خدا از ايشان خشنود و آنان [نيز] از او خشنودند و براى آنان باغهايى آماده كرده كه از زير [درختان] آن نهرها روان است هميشه در آن جاودانهاند اين است همان كاميابى بزرگ».
آنان که خدای بزرگ در موردشان در آیه ۳۳ سوره احزاب می‌گوید:
﴿وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمْ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً﴾.
«و در خانههايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليت قديم زينت‌هاى خود را آشكار مكنيد و نماز برپا داريد و زكات بدهيد و خدا و فرستادهاش را فرمان بريد خدا فقط مىخواهد آلودگى را از شما خاندان [پیامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند».
و آیات دیگری که در شأن آنهاست. كتاب خداى متعال، مملو است از افتخارات ياران و پيروانِ گرانقدرِ پیامبر اکرم؛ آنانی که خداوند مفتخرشان نمود به شرفِ صحابی بودنِ رسولشص.
همچنين بهترين و نزديكترين ياران واصحابشصدر مقام و منزلت عبارتند از: چهار دامادش و خلفاى راشدين، أبو بكر صديق، عمر فاروق، عثمان ذو النورين، و على مجتبى پدر سبطين ش. خداوند ما را با ايشان در بهشتِ نعيم جمع نمايد.
در اين کتاب با هم در درياى بیکران گفتار امام چهارم وخليفۀ هدايتگر و هدايت‌شده، علی‌ابن‌ابى‌طالب÷سِیر می‌کنیم؛ از بینِ ده نفری که وعدۀ بهشت داده شده‌اند، از لحاظِ نَسَبی به رسولصاز همه نزدیک‌تر است؛ پسر عموى ايشان و شوهرِ دخترش فاطمۀ بتول-علیها السلام- است، پدر حسن و حسين-علیهما السلام- دو سيد اهل بهشت، از کاتبانِ وحى، شجاع‌ترينِ سواران، صاحب كرم و اخلاق عظيم و حلم و علم، شهيدى كه به مكر كشته شد، و اگر قاتلش [حتی] اراده می‌كرد، جرأتِ روبرو شدن با او را نداشت.
همراه اين حيدرِ كرار سِیر می‌کنیم در سخنان بزرگش و توجيهات زيبایش، سفارش‌هاى هميشگى و دانش بسیارش، و الفاظ دلنشينش و استدلال شگفت انگيزش. از گفتارِ او به آنچه كه در «نهج‌البلاغه»[۸]آمده است، بسنده می‌کنیم، كتابى كه در نزد شیعۀ اماميه، صحيح‌ترينِ كتاب‌هاست، تا جايى كه دربارۀ آن گفته‌اند:
«كتابى كه گویى خداوند آن را به نظم كشيده، با عصارۀ آيه‌هاى كتاب مفصل، قلم آن مانند وحى است كه حرف مى‌زند، در حقيقت با وحى فرقى ندارد، بجز اينكه از آسمان نازل نشده است».
خالد بن احمد الزهراني[۹]
[۸]- منبعی که روایات این کتاب از آن نقل شده، «شرح نهج البلاغه شیخ محمد عبده» می‌باشد که با وجود اعتبار و وثاقت، در ایران چندان مرسوم و متداول نیست. لذا برای دستیابی ساده‌تر خوانندگان محترم به متن عربی، سخنان امام علی بر اساس نسخه فیض الاسلام است که آن نیز به نوبه خود، از نسخۀ شریف رضی (متوفی قرن چهارم) استفاده نموده است. همچنین در ترجمه آنها نیز از معتبرترین ترجمه‌های فارسی استفاده شده است؛ از جمله: ناصر مکارم شیرازی، محمد آیتی، محمد دشتی، سید جعفر شهیدی و محمدتقی جعفری. (ویراستار) [۹]- ایمیل نویسنده: [email protected]