* ستایش علما، بدین دلیل که آنها حجت خداوند بر خلق هستند
حضرت علی÷به کمیل زیاد نخعی فرمود: «مردم سه گروهند: اول علماى الهى، دوم دانش طلبانى كه در راه نجات دنبال تحصيل علمند، و سوم احمقان بىسر و پا كه دنبال هر صدایى مىدوند و با هر بادى حركت مىكنند؛ همانها كه با نور علم روشن نشدهاند و به ستون محكمى پناه نبردهاند. اى كميل، علم بهتر از مال است: علم تو را پاسدارى مىكند ولى تو بايد مال را حفظ كنى؛ مال با انفاق كم مىشود ولى علم با انفاق افزون مىگردد؛ و آنچه به مال پرورده شود با زوال مالزوال مىيابد. اى كميل ابن زياد، شناخت علم، آیينى است كه با آن جزا داده مىشود، به وسيله آن انسان در دوران حيات اطاعت فرمان خدا مىكند و بعد از وفات، نام نيك از او مىماند و علم حاكم است و مال محكوم. اى كميل، ثروتاندوزان مردهاند، در حالي كه ظاهراً در صف زندگانند، ولى دانشمندان تا دنيا برقرار است زندهاند؛ خود آنها از ميان مردم بيرونرفتهاند، ولى چهره آنان در آیينه دلها نقش شده است. [بدان] در اينجا علم فراوانى است. [با دستش اشاره به سينه مباركش كرد] اگر افراد لايقى مىيافتم، به آنها تعليم مىدادم. آرى، تنها كسى را مىيابم كه زود درك مىكند ولى قابل اطمينان نيست؛ دين را وسيله دنيا قرار مىدهد و از نعمت خدا بر ضد بندگانش استفاده مىكند، و از دلائل الهى بر ضد اوليای حق كمك مىگيرد؛ يا كسى كه مطيع حاملان حق است اما بصيرتى ندارد؛ با نخستين شبهه و ايراد، شك در دل او پيدا مىشود. بدان که نه اين به درد مىخورد و نه آن؛ يا كسى كه اسير لذت است و در چنگال شهوات گرفتار است، و يا كسي كه حريص به جمع و ذخيره مال است. اين‌ها از رهبران دين نيستند، و شبيهترين موجودات به آنها چهارپايانهستند كه براى چَرا رها شدهاند. آرى، چنين علمی با مرگ حاملانش مىميرد [چون افرادى را كه لايق آن باشند نمىيابند كه به آن تعليم دهند]، ولى آرى، هرگز روى زمين خالى نمىشود از كسى كه به حجت الهى قيام كند، خواه ظاهر باشد و آشكار، و يا ترسان و پنهان، تا حجتها و نشانههاى روشن دين خدا از ميان نرود».
سپس فرمود: «به خدا سوگند، آنها تعدادشان كم و قدر و مقامشان نزد خدا بسيار است. خداوند به واسطه آنها حجتها و دلایلش را حفظ مىكند تا به افرادى كه نظير آنها هستند بسپارند و بذرِ آن را در قلب افرادى شبيه خود بيفشانند»[۱۳۳].
[۱۳۳]- حکمت ۱۴۷.