ثبت لحظه‌ها
این مدت فرصتی خوبی است تا برخی از چشم‌دید‌های سفر را ثبت صفحات کنم. اصرار همراهان بیشتر مرا به این پدیده تشویق می‌کند. با استفاده از فرصت بدست آمده، دست به قلم می‌شوم و آنچه تا اینجا بر ما گذشته است را ثبت صفحات می‌کنم. یادداشتهای فوق و نیز برخی از نوشته‌های زیرین همان عباراتی است که در شهر مکه ثبت صفحات می‌گردد.
اکنون که در امتداد این سفر هستیم و گام‌های نخستین را هر چند با‌بی نظمی، هر چند با سختی و هر چند با سرگردانی اما ... برداشتیم عزم این قلم جزم شده و قامت آن راست تا بنگارد آنچه را می‌شاید نگاشت. تا یادگارنامه‌یی از خاطره‌ها، از قهرها و آشتی‌ها، از عصبانیت، مهربانی‌ها از گم شدن، پیدا شدن‌ها، از سرگردانی‌ها، از نظم و‌بی نظمی‌ها از کابل تا جده، از جده تا مکه و از مکه تا منا، عرفات و مزدلفه و از دعا تا مناجات از رمی تا شکرانه ... از عظمت کعبه، از خیمه تا عماره و از حرکت تا توقف و غیره و غیره بر جای ماند. تا در روزگاری دیگر که اگر اذهان آشفته و مشوش ما قسمتی از این خاطرات را به فراموش‌خانه‌ی ذهن بسپارد سطرهای سیاه این صفحات ما را در یاد آوری این خاطرات یاری کند.
حجاج افغان لحظه‌ی مبهوت از جبروت و عظمت کعبه و خوشحال و اشک در چشم نشسته از این توفیق بزرگ و دمی هم نگران و مرعوب از سرگردانی‌های شبانه و روزانه. این ترس و نگرانی در چشم و چهره‌ی حجاج کشور که غالبا مسن و اکثریت شان‌بی سواد‌اند به وضوح خوانده می‌شود.
لحظه‌یی خوشحال از اخذ جواز حضور در میقات و عبور از میقات و شاداب از توفیق در ادای نماز در مقام ابراهیم و اجرای فرمان رب ﴿وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِۧمَ مُصَلّٗى﴾و سرمست از انجام طواف به دور بیت عتیق و انجام فرمان دیگر رب کعبه ﴿وَلۡيَطَّوَّفُواْ بِٱلۡبَيۡتِ ٱلۡعَتِيقِ﴾[الحج: ۲۹] و نیز خوشحال از سعی بین صفا و مروه و تعظیم شعائر خدا ﴿وَمَن يُعَظِّمۡ شَعَٰٓئِرَ ٱللَّهِ ...﴾[الحج: ۳۲].
گاهی نیز نگران از گم کردن راه‌های مسکن، عرفات، مزدلفه، منا، مشعر الحرام و ... و موفق نشدن به انجام مراسم.
تداوم داستان سرگردانی و‌بی نظمی حجاج کشور را حضور پر رنگ و پر قدرت مافیای فساد در کشور تا سال‌ها بلکه تا د‌ه‌ها سال همچنان تضمین کرده است.