(۳۷)- (خطبه‌ی- ۱۴۶) وصف عمرس هنگام جنگ با ایرانیان

(۱)إِنَّ هذَا الْأَمْرَ لَمْ يَکُنْ نَصْرُهُ وَلا خِذْلانُهُ ‏بِکَثْرَةٍ ‏وَ ‏لا ‏بِقِلَّةٍ، وَهُوَ دِينُ اللَّهِ الَّذِى أَظْهَرَهُ، وَجُنْدُهُ الَّذِى ‏أَعَدَّهُ‏ ‏و ‏أَمَدَّهُ‏، حَتّى بَلَغَ ما بَلَغَ وَ‏طَلَعَ‏ ‏حَيْثُما طَلَعَ، وَنَحْنُ عَلى مَوْعُودٍ مِنَ اللَّهِ، وَاللَّهُ مُنجِزٌ وَعْدَهُ، وَناصِرٌ جُنْدَهُ. (۲)وَمَکانُ ‏الْقَيِّمِ‏ ‏بالْأَمْرِ مَکانُ ‏النِّظامِ‏ مِنَ الْخَرَزِ: يَجْمَعُهُ وَيَضُمُّهُ. فَإِذَا انْقَطَعَ النِّظامُ ‏تَفَرَّقَ‏ وَذَهَبَ، ثُمَّ لَمْ يَجْتَمِعْ ‏بِحَذافِيرِهِ‏ أَبَداً، (۳)وَالْعَرَبُ الْيَوْمَ وَإِنْ کانُواْ قَلِيلًا فَهُمْ کَثِيرُونَ بِالْإِسْلامِ، عَزِيزُونَ بِالْإِجْتِماعِ، (۴)فَکُنْ قُطْباً، وَاسْتَدِرِ الَّرحى بِالْعَرَبِ، وَأَصْلِهِمْ دُونَكَ نارَ الْحَرْبِ، فَإِنَّكَ إِنْ ‏شَخَصْتَ‏ مِنْ هذِهِ الْأَرْضِ انتَقَضَتْ عَلَيْكَ الْعَرَبُ مِنْ أَطْرافِها وَأَقْطارِها حَتّى يَکُونَ ما تَدَعُ وَراءَكَ مِنَ الْعَوْراتِ أَهَمَّ إِلَيْكَ مِمَّا بَيْنَ يَدَيْكَ. (۵)إِنَّ الْأَعاجِمَ إِنْ يَنْظُرُوا إِلَيْكَ غَداً يَقُولُواْ: هذا أَصْلُ الْعَرَبِ فَإِذَا اقْتَطَعْتُمُوهُ ‏اسْتَرَحْتُمْ‏، فَيَکُونَ ذلِكَ أَشَدَّ لِکَلَبِهِمْ عَلَيْكَ، وَطَمَعِهِمْ فِيكَ، (۶)فَأَمَّا ما ذَکَرْتَ مِنْ مَسِيرِ الْقَوْمِ إِلى قِتالِ الْمُسْلِمِينَ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحانَهُ هُوَ أَکْرَهُ لِمَسِيرِهِمْ مِنْكَ، وَهُوَ أَقْدَرُ عَلى تَغْيِيرِ ما يَکْرَهُ، (۷)وَأَمَّا ما ذَکَرْتَ مِنْ عَدَدِهِمْ فَإِنّا لَمْ نَکُنْ نُقاتِلُ فِيما مَضى بِالْکَثْرَةِ، وَإِنَّما کُنّا نُقاتِلُ بِالنَّصْرِ وَالْمَعُونَةِ.

[(۱) پيروزى و شكست اين امر(اسلام)بستگى به فزونى و كمى جمعيت نداشته، اين دين‏خدا است كه آن را پيروز ساخت، سپاه او است كه آن را آماده و يارى كرد تا به آن جا كه ‏بايد برسد رسيد، به هر جا كه بايد طلوع كند، طلوع نمود، از ناحيه‏ى خداوند به‏ما وعده پيروزى داده شده، می‌دانيم خداوند به وعده خود جامه عمل خواهد پوشانيدو سپاه‏خويش را يارى خواهد فرمود. (۲) موقعيت زمامدار، همچون ريسمانى است كه مهره‏ها را در نظام مى‏كشد و آن‌ها راجمع كرده ارتباط مى‏بخشد، اگر ريسمان از هم بگسلد مهره‏ها پراكنده می‌شوند و هر كدام بجائى خواهد افتاد و سپس‏هرگز نتوان همه را جمع آورى نمود، و از نو نظام بخشید(۳) عرب امروز گرچه از نظر تعداد كم، اما با پيوستگى به اسلام فراوان، با اتحاد واجتماع و هماهنگى عزيز و قدرتمند است، (۴) بنابراين تو همچون محور آسيا باش!و جامعه را بوسيله‏اى مسلمانان عرب به گردش‏در آور، با همكارى آن‌ها در نبرد، آتش جنگ را براى دشمنان شعله‏ور ساز! زيرا اگر شخصا از اين سرزمين خارج شوى عرب از اطراف و اكناف سر از زير بارفرمانت‏بيرون خواهند برد(و آن گاه خواهى يافت)كه آن چه پشت‏سر گذاشته‏اى مهمتر از آن است كه در پيش رو دارى. (۵) اگر چشم ايرانی‌ها فردا بر تو افتد، خواهند گفت: اين اساس و ريشه‏ى عرب‏است، اگر قطعش كنيد راحت مى‏گرديد، اين فكر آن‌ها را در مبارزه‏ى با تو و طمع ‏در نابوديت ‏حريص‏تر و سر سخت‏تر خواهد ساخت. اين كه يادآور شدى آن‌ها به جنگ ‏مسلمانان آمده‏اند و ناراحت هستى، خداوند سبحان بيش از تو اين كار را مكروه می‌دارد، او برتغيير آنچه نمی‌پسندد تواناتر است. اما ياد آوريت در مورد تعداد زياد سربازان دشمن، (بدان)كه ما در گذشته درنبرد، روى تعداد تكيه نمى‏كرديم، بلكه به يارى و كمک خداوند دست‏به مبارزه می‌زديم(و پيروز می‌شديم).]