(۲۸)- (خطبه‌ی- ۱۹۰) نماز، زكات، ادای امانت

(۱)تَعاهَدُوا أَمْرَ الصَّلوةِ، وَحافِظُوا عَلَيْها، وَاسْتَکْثِرُوا مِنْها، وَتَقَرَّبُواْ بِها، ‏فَانها ‏کانَتْ‏ ‏عَلَى‏ ‏الْمُؤْمِنِينَ‏ ‏کِتاباً ‏مَوْقُوتاً، أَلا تَسْمَعُونَ إِلى جَوابِ أَهْلِ النّارِ حِينَ سُئِلُوا: ‏ما ‏سَلَکَکُمْ‏ ‏فِى‏ ‏سَقَرَ؟ ‏قالُواْ: ‏لَمْ‏ ‏نَكُ ‏مِنَ‏ ‏الْمُصَلِّينَ‏. (۲)وَانها لَتَحُتُّ الذُّنُوبَ ‏حَتّ‏ ‏الْوَرَقِ‏، وَتُطْلِقُها إِطْلاقَ ‏الرِّبَقِ‏، وَشَبَّهَها رَسْولُ اللَّهِ ج ‏‏بالْحَمَّةِ‏ ‏تَکُونُ‏ ‏عَلى ‏بابِ‏ ‏الرَّجُلِ‏ ‏فَهُوَ ‏يَغْتَسِلُ‏ ‏مِنْها ‏فِى‏ ‏الْيَوْمِ‏ ‏وَ ‏اللَّيْلَةِ ‏خَمْسَ‏ ‏مَرَّاتٍ‏. ‏فَما ‏عَسى ‏أَن‏ ‏يَبْقى ‏عَلَيْهِ‏ ‏مِنَ‏ ‏‏الدَّرَنِ‏‏، (۳)وَقَدْ عَرَفَ حَقَّها رِجالٌ مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ الَّذينَ لا تَشْغَلُهُمْ عَنْها زِينَةُ مَتاعٍ، وَلا قُرَّةُ عَيْنٍ مِنْ وَلَدٍ وَلا مالٍ، يَقُولُ اللَّهُ سُبْحانَهُ: ‏رِجالٌ‏ ‏لا‏تُلْهِيهِمْ‏ ‏تِجارَةٌ ‏وَ ‏لا‏بَيْعٌ‏ ‏عَنْ‏ ‏ذِکْرِ‏اللَّهِ‏ ‏وَ ‏إِقامِ‏ ‏الصَّلاةِ ‏وَ ‏إِيتاءِ ‏الزَّکاةِ. (۴)وَکانَ رَسُولُ اللَّهِ ج نَصِباً بِالصَّلاةِ بَعْدَ التَّبْشِيرِ لَهُ بَالْجَنَّةِ، لِقَوْلِ اللَّهِ سُبْحانَهُ: ‏و ‏أْمُرْ ‏أَهْلَكَ ‏بِالصَّلاةِ ‏و ‏اصْطَبِرْ ‏عَلَيْها فَکانَ يَأْمُرُ بِها أَهْلَهُ، وَيُصَبِّرُ عَلَيْها نَفْسَهُ. (۵)ثُمَ إِنَّ الزَّکاةَ جُعِلَتْ مَعَ الصَّلاةِ قُرْباناً لِأهْلِ الْإِسْلامِ، فَمَنْ أَعْطاها طَيِّبَ النَّفْسِ بِها، فَانها تُجْعَلُ لَهُ کَفارَةً، وَمِنَ النّارِ ‏حِجازاً وَوِقايَةً، (۶)فَلا يُتْبِعَنَّها أَحَدٌ نَفْسَهُ، وَلا يُکْثِرَنَّ عَلَيْها لَهْفَهُ، فَإِنَّ مَنْ أَعْطاها غَيْرَ طَيِّبِ النَّفْسِ بِها يَرْجُو بِها ما هُوَ أَفْضَلُ مِنْها فَهُوَ جاهِلٌ بِالسُّنَّةِ، ‏مَغْبُونُ‏ ‏الْأَجْرِ، ضالُّ الْعَمَلِ، طَوِيلُ النَّدَمِ. (۷)ثُمَّ أَداءَ الْأَمانَةِ، فَقَدْ خابَ مَنْ لَيْسَ مِنْ أَهْلِها، آن‌ها عُرِضَتْ عَلَى السَّمواتِ الْمَبْنِيَّةِ، وَالْأَرَضِينَ ‏الْمَدْحُوَّةِ، وَالْجِبالِ ذاتِ الطُّولِ الْمَنْصُوبَةِ، فَلا أَطْوَلَ وَلا أَعْرَضَ وَلا أَعْلى وَلا أَعْظَمَ مِنْها، وَلَوِ امْتَنَعَ شَىْ‏ءٌ بِطُولٍ أَوْ عَرْضٍ أَوْ قُوَّةٍ أَوْ عِزٍّ لَامْتَنَعْنَ، وَلکِنْ أَشْفَقْنَ مِنَ الْعُقُوبَةِ، وَعَقَلْنَ ما جَهِلَ مَنْ هُوَ أَضْعَفُ مِنْهُنَّ وَهُوَ الْإِنْسانُ ‏إِنَّهُ‏ ‏کانَ‏ ‏ظَلُوماً ‏جَهُولًا. (۸)إِنَّ اللَّهَ سُبْحانَهُ وَتَعالى لا يَخْفى عَلَيْهِ مَا الْعِبادُ ‏مُقْتَرِفُونَ‏ فِى لَيْلِهِمْ وَنَهارِهِمْ، لَطُفَ بِهِ ‏خُبْراً، وَأَحاطَ بِهِ عِلْماً، أَعْضاؤُکُمْ شُهُودُهُ، وَجَوارِحُکُمْ جُنُودُهُ، وَضَمائِرُکُمْ عُيُونُهُ، وَخَلَواتُکُمْ ‏عِيانُهُ‏.

[(۱)امر نماز را مراعات کنيد، آن را محافظت نمایيد و بسيار(نماز) به جای آوريد، به وسيله‌ی آن (به خدا)نزديک شويد، زيرا نماز بر مؤمنين فريضه‏ای است نوشته شده که وقت آن تعيين گرديده است، آيا گوش به پاسخ اهل دوزخ نمی‌دهيد آن گاه که از آن‌ها می‌پرسند: چه چيز شما را گرفتار دوزخ ساخت؟ می‌گويند از نماز گزاران نبوديم، (۲) و نماز گناهان را می‌ريزد مانند ريختن برگ و رها می‌کند مانند رها کردن بندها، رسول‌خدا ج نماز را به چشمه‌ی آبی تشبيه فرموده که بر در خانه‌ی مردی باشد و شبانه ‏روزی پنج نوبت با آن خود را بشوید، پس ديگر بر چنين کسی چرک باقی نخواهد ماند، (۳) گروهی از مؤمنان که زينت و متاع اين جهان و چشم روشنی آن يعنی فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نداشته حق نماز را خوب شناخته اند، خدای سبحان می‌‏فرمايد: مردانی هستند که بازرگانی و خريد و فروش، آن‌ها را از ياد خدا و به جا آوردن نماز و دادن زکات غافل نمی‌گرداند. (۴)و رسول خدا ج با اين‌که به بهشت مژده داده شده بود، برای نماز(از بس که نماز انجام می‌داد) خود را در رنج می‌افکند، به جهت فرمان خدای سبحان که فرموده: خانواده خويش را به نماز فرمان ده و در برابر آن شکيبا باش. پس ایشان هم اهلش را به نماز امر می‌فرمود و خود را به شکيبایی بر رنج آن وا می‌داشت. (۵)پس برای مسلمانان زکات با نماز وسيله‌ی آشنایی قرار داده شده، بنابراين کسی که زکات را با طيب خاطر عطا کند، کفاره [گناهان] او محسوب می‌شود و مانع و حاجبی از آتش برای او خواهد بود، پس نبايد کسی چشم به دنبال آنچه پرداخته بدوزد و در ادای آن برای خويش مشتقت ببيند يا بخاطر آن حسرت خورد، زيرا آن کس که بدون طيب نفس برای دريافت مزد بيشتری آن را بپردازد، نسبت به سنت پيامبر ج جاهل است، از اجر و ثواب مغبون و در عمل گمراه و بسيار پشيمان خواهد شد [۱۵] سپس [وظيفه الهی هر کس] اداء امانت است، چه اينکه آن کس که اهل امانت نباشد هرگز به مقصد نمی‌رسد، [بدانيد] امانت بر آسمان‌های بناشده زيرا کسی که آن را از روی بی‌‏ميلی ادا کند و با آنچه که از آن برتر است(رسیدن به بهشت)، اميدوار باشد، پس او به سنت پيامبر اکرم ج نادان است، در بردن مزد زيان کار و در کردار گمراه می‌باشد و پشيمانيش بسيار است. (۷)پس(بعد از مراعات نماز و زکات) امانت را ادا نمايد که کسی که اهل آن نباشد نوميد گردد، به تحقيق امانت بر آسمان‌های افراشته و زمين‌های گسترده و کوه‌های بلند بر قرار پيشنهاد شد، چيزی بلندتر و پهن‌تر و بالاتر و بزرگتر از آن‌ها نيست، [ولی آن‌ها قدرت تحمل آن را نيافتند] و اگر قرار بود چيزی به واسطه طول، عرض، قوت و نيروئی که دارد از پذيرفتن امانت امتناع ورزد و تکبر به خرج دهد، حتما [آسمان زمين و کوه‌ها] بودند ولی اين‌ها [به خاطر غرور و قدرت خود امتناع نورزيدند بلکه] از کيفر تحمل و عدم قدرت بر ادای آن وحشت داشتند، [۳] ولی انسان که بسيار ستمگر و نادان است آن را قبول نمود، (۸)آنچه را که بندگان در شب و روز به جا می‌آورند، بر خداوند سبحان پوشيده نيست، به کوچکترين کارشان آگاه و به کردارشان دانا و محيط است، اعضای شما گواه او، اندام شما سپاهيان او، ضمير و وجدانتان جاسوسان وی، خلوت‌های شما در برابر او آشکار و عيان است.]