سواک [۱۱۹]و تأثیر آن بر روی میکروب‌ها
از عایشه ل روایت شده است که پیامبر ج فرمود: «السِّواك مَطْهَرَهٌ لِلْفَمِ مَرْضَاهٌ للرَّب» «مسواک پاکی دهان و رضای پروردگار را با خود به همراه می‌آورد» [۱۲۰].
در یک مجله مشهور که در یکی از کشورهای عربی منتشر می‌شود مقاله‌ای از یک متخصص علوم میکروبی در آلمان به چاپ رسیده بود. وی در این مقاله می‌گوید: دربارۀ چوبی که عرب‌ها به عنوان مسواک از آن استفاده می‌کنند در خاطرات و سفرنامه جهانگردی که به دیدار از سرزمین‌های عربی پرداخته بود، مطالبی را خوانده بودم. نویسنده با لحنی گزنده و تمسخرآمیز موضوع را مطرح کرده بود و آن را یکی از نشانه‌های عقب‌افتادگی عرب‌ها دانسته بود که آنها در عصر حاضر دندان‌هایشان را با چوب تمیز می‌کنند.
این دانشمند آلمانی می‌گوید: «اما من از دیدگاه دیگری به مسأله نگاه می‌کردم و با خود اندیشیدم. چرا ورای این تکه چوب که آن را مسواک عرب‌ها نامیده بودم، هیچ حقیقت علمی وجود ندارد. با خود آرزو کردم کاش روزی بتوانم بر روی آن آزمایش‌های علمی انجام دهم. سپس یکی از دوستانم به سودان مسافرت کرد و در بازگشت به همراه خود بسته‌ای از این مسواک‌ها را آورده بود. بی‌درنگ به بررسی آنها و اجرای آزمایشات پرداختم. آنها را کوبیدم و خرد کردم و خیس نمودم. پودر خیس شده را بر روی میکروب‌های کِشت شده گذاشتم. ناگهان نتیجه‌ای را که انتظارش را نداشتم مشاهده کردم. دریافتم که اثر آن همانند پنی‌سیلین است که ماده‌ای قوی در کشتن میکروب‌ها به شمار می‌رود». این امری است که دانشمند آلمانی متخصص در زمینه علم میکروب شناسی و بیماری‌ها در این باره می‌گوید.
ابن القیم می‌گوید: «سواک دارای چندین فایده است: دهان را خوشبو، لثه را محکم، بلغم را قطع و چشم را روشن می‌کند. زردی و پوسته‌پوسته شدن دندان‌ها را از بین می‌برد، معده را سالم و صدا را صاف می‌کند. به هضم غذا کمک و مجاری تکلم را آسان و آرام می‌کند. فرد را برای خواندن، ذکر و نماز فعال و آماده می‌کند. خواب را از سر می‌پراند. خداوند را از فرد خشنود می‌کند. موجب رضایت فرشتگان و افزایش نیکی‌ها می‌شود» [۱۲۱].
همچنین می‌گوید: «بهتر آن است که مسواک از چوب درخت چوج و مانند آن تهیه شود. نباید از چوب درختان ناشناخته به عنوان مسواک استفاده کرد زیرا امکان دارد که سمی باشند. باید در استفاده از آن میانه‌روی در پیش گرفت. چنانچه در مسواک زدن زیاده‌روی شود ممکن است زیبایی، درخشندگی و صیقلی دندان‌ها از بین برود و باعث شود که بخارهای معده و آلودگی‌ها بر آن اثر بگذارد» [۱۲۲].
* * *
[۱۱۹] نوعی چوب که عرب‌ها از آن به عنوان مسواک استفاده می‌کنند و از درخت جوچ یا اراک به دست می‌آید. [۱۲۰] البخاری، باب السواک الرطب و الیابس للصائم، و النسائی (۷۹). [۱۲۱] زادالمعاد (۴/۳۲۲). [۱۲۲] زادالمعاد (۴/۳۲۲).