سیاه‌دانه
از جمله دلایل نبوت در حدیث شریف امری است که پیشگویی علمی نامیده می‌شود. در صحیح بخاری به روایت از ابوهریره آمده است که پیامبر ج فرمود: «از سیاه‌دانه استفاده کنید و آن را بخورید زیرا در آن شفای همه بیماری‌ها به جز مرگ وجود دارد» [۹۲].
این یک حدیث صحیح است. پیامبر ج از روی هوی و بیهوده سخن نمی‌گوید. کلام او وحی است که بر او خوانده می‌شود. علمای پیشین چگونه آن را تفسیر کرده‌اند؟
در فتح‌الباری در شرح این حدیث آمده است: «سخن ایشان «من کل داءِ» به معنای امر عامی است که قصد از آن خاص است. زیرا در هیچکدام از گیاهان آنچه با سلیقه همه انسان‌ها سازگار باشد و در معالجۀ همۀ بیماری‌ها مؤثر باشد، وجود ندارد. بلکه قصد از آن، شفای همۀ بیماری‌هایی است که از رطوبت ناشی می‌شود. ابوبکر بن العربی می‌گوید: خاصیت شفا بخش عسل بیشتر از سیاه‌دانه است. با این وجود در بعضی از بیماری‌ها چنانچه فرد عسل بخورد، اذیت می‌شود. اگر قصد و مراد از سخن پروردگار دربارۀ عسل، این باشد که برای اکثریت قریب به اتفاق مردم خاصیت شفا بخش دارد، این سخن دربارۀ سیاه‌دانه نیز به حقیقت نزدیک‌تر است» [۹۳]. پس عسل که خداوند دربارۀ آن فرموده است:
﴿فِيهِ شِفَآءٞ لِّلنَّاسِۚ﴾[النحل: ۶۹].
«در آن شفایی برای مردم وجود دارد».
تا این حد خاصیت شفا بخش ندارد. زیرا خداوند دربارۀ آن نفرموده است: شفا فقط در آن است.
دو دانشمند بزرگ علم پزشکی که در پیشرفته‌ترین دانشگاه‌های جهان تحقیق می‌کردند به این نتیجه رسیدند که سیاه‌دانه باعث تقویت دستگاه ایمنی و دفاعی بدن می‌شود. دستگاه ایمنی بدن را از همۀ امراض به ویژه بیماری‌های میکروبی و سرطانی حفظ می‌کند. هر اندازه که دستگاه ایمنی انسان تقویت شود، توانایی فرد برای مقابله با بیماری‌های میکروبی و سرطانی بیشتر می‌شود. این دو پزشک به وسیلۀ آزمایش‌های فراوان به این نتیجه رسیدند که استفاده از یک گرم سیاه‌دانه هر روز دو بار به مدت چهار هفته عملکرد و تأثیر سلول‌های غذد لنفاوی را ۲۵ درصد افزایش می‌دهد. غدد لنفاوی دارای سلول‌هایی هستند که مواد سمی سلولی تولید می‌کنند که به دفاع از بدن کمک می‌نماید. هرگاه انسان به مدت ۴ هفته هر روز دوبار و هر بار یک گرم سیاه‌دانه مصرف کند، غدد و سلول‌های لنفاوی که وظیفه آنها ساختن پادزهر و کشتن میکروب‌هاست ۲۵ درصد بیشتر فعالیت می‌کنند.
تحقیقات فراوانی درباره این دانه انجام شده است. از جمله اینکه سیاه‌دانه دارای فسفات، آهن، فسفر و ۲۸ درصد انواع چربی‌هاست. اسرارآمیز بودن سیاه‌دانه به برکت وجود این روغنهاست. در این چربی‌ها آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتی‌ویروس‌ها، مواد کشنده میکروب‌ها، مواد ضد سرطان، هورمون‌های تقویت‌کننده، افزایش دهندۀ ادرار و صفرا، آنزیم‌های هضم کننده، آنتی‌اسیدها و همچنین مواد فعال کننده و آرام بخش وجود دارد. در این شکی نیست که پیامبر ج بیهوده سخن نمی‌گوید و خداوند – سبحانه و تعالی – به وسیلۀ وحی او را از این امر مطلع نموده است به همین دلیل فرموده است: «از سیاه دانه استفاده کنید که در آن برای هر دردی به جز مرگ شفایی وجود دارد».
بسیاری از مردم از سیاه‌دانه استفاده کرده و خواص درمانی فراوان آن را دریافته‌اند. سیاه‌دانه ر درمان بیش از ۵۰ بیماری تأثیر دارد. از جمله آنها: بیماری‌های پوستی، روده‌ای، عصبی، تب، عروق و شریان‌ها. اگر سیاه‌دانه دارو هم نباشد حداقل می‌توان گفت واکسن است. به همین دلیل که پیامبر – علیه ا لصلاه والسلام – فرموده است: «عليكم بهذه الحبه السودآء فإنّ فيها شفاءً من كلِّ داءٍ إلاّ السام».
در بسیت و سومین کنفرانس داروسازان جهان تحقیقی ارائه شده که در آن آمده بود که شونیز یا سیاه دانه در کاهش فشارخون تأثیر دارد. چنانکه می‌دانیم افزایش فشارخون بیماری خطرناکی است و تا امروز پزشکان علت این بیماری را به طور دقیق نمی‌دانند. اما در بیست و سومین کنفرانس داروسازان جهان تحقیق دقیقی ارائه شد که خلاصه آن این است که سیاه‌دانه در کاهش فشارخون مؤثر است. در یکی از دانشگاه‌های مصر پس از تحقیقات دقیقی که از طریق کشت میکروب‌ها در ظرف‌هایی که سیاه‌دانه به صورت محلول، پودر و ... وجود دارد، انجام شد به این نتیجه رسیدند که سیاه‌دانه رشد میکروب‌ها را در محیط پیرامون خود متوقف می‌کند.
همچنین تحقیق سومی دربارۀ سیاه‌دانه انجام شد. خلاصه آن این است که سیاه‌دانه برای درمان تنگی نفس شدید بسیار مفید است. دانشمندان تا امروز علت دقیق و علاج آن راکشف نکرده‌اند.
دانشمندانی که در زمینه پزشکی به زبان عربی تألیفاتی داشته‌اند، از جمله ابن سینا در القانون که از جمله مشهورترین کتاب‌های پزشکی است، معتقد است که سیاه‌دانه برای درمان سرماخوردگی، افزایش ادرار، شکستن سنگ مثانه و سنگ کلیه، افزایش شیر مادر، تسکین سردرد، و از بین بردن زگیل مفید است. وی در القانون به این امور اشاره کرده است.
زمانی فرا می‌رسد که مردم امور دیگری را دربارۀ سیاه‌دانه کشف خواهند کرد. به همین دلیل باید از راهنمایی‌های پیامبر ج که فرمودند: «عليكم بهذه الحبه السوداء» استفاده کنیم. (علیکم) در اینجا اسم فعل است به معنای انجام بدهید یعنی آن را بخورید. «فإنَّ فيها شفاء من كلِّ داء إلاّ السّام».
[۹۲] البخاری (۵۳۶۴)، مسلم (۲۲۱۵)، ترمذی (۲۰۴۱) لفظ حدیث از کتاب سنن ترمذی روایت شده است. [۹۳] فتح الباری (۱۰/۱۴۵).