او کسی است که هفت آسمان را بالای همدیگر و هماهنگ آفریده است
خداوند سبحان و بلندمرتبه، در سوره تبارک، اینگونه میفرماید:
﴿تَبَٰرَكَ ٱلَّذِي بِيَدِهِ ٱلۡمُلۡكُ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ١ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلۡمَوۡتَ وَٱلۡحَيَوٰةَ لِيَبۡلُوَكُمۡ أَيُّكُمۡ أَحۡسَنُ عَمَلٗاۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡغَفُورُ٢ ٱلَّذِي خَلَقَ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ طِبَاقٗاۖ مَّا تَرَىٰ فِي خَلۡقِ ٱلرَّحۡمَٰنِ مِن تَفَٰوُتٖۖ فَٱرۡجِعِ ٱلۡبَصَرَ هَلۡ تَرَىٰ مِن فُطُورٖ٣ ثُمَّ ٱرۡجِعِ ٱلۡبَصَرَ كَرَّتَيۡنِ يَنقَلِبۡ إِلَيۡكَ ٱلۡبَصَرُ خَاسِئٗا وَهُوَ حَسِيرٞ٤﴾[الملک: ۱-۴].
«بزرگوار و دارای برکات بسیار، آن کسی که فرمانروایی (جهان هستی) از آن اوست و او بر هر چیزی کاملاً قادر و تواناست * همان کسی که مرگ و زندگی را پدید آورده است تا شما را بیازماید کدامتان کارتان بهتر و نیکوتر خواهد بود. او چیره و توانا، و آمرزگار و بخشاینده است * آن که هفت آسمان را بالای یکدیگر و هماهنگ آفریده است. اصلاً در آفرینش و آفریدههای خداوند مهربان خلل و تضاد و عدم تناسبی نمیبینی، پس دیگر باره بنگر (و با دقت جهان را وارسی کن) آیا هیچگونه خلل و رخنهای میبینی؟ * باز هم (دیدۀ خود را بگشای و به عالم هستی بنگر و) بارها و بارها بنگر و ورانداز کن. دیده سرانجام فروگشته و حیران، و درمانده و ناتوان، بهسویت باز میگردد».
در این قسمت آیه که میفرماید:﴿ٱلَّذِي خَلَقَ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ طِبَاقٗاۖ﴾تأملی میکنیم. دانشمندان فضاشناس میگویند که: «طبقه اول آسمان، همان طبقه پایین است که موجودات زنده، مانند پرندگان و سایر مخلوقات در آن، زیست میکنند. خود این طبقه از چند طبقه تشکیل شده است، که در حال دگرگونی و تغییرمکان است، تبدیل از حالت گرمایی به سرمایی و به حالت ابری و بارانی و سپس طوفان و تندباد و جابجایی تودههای پایین و بالا و حرکت مکانی آنها، از نشانههای آن است که این نقل و انتقالات، مبنای اخبار هواشناسی قرار میگیرد».
این طبقه اول و پایین است که ارتفاع آن در وهله اول به شانزده کیلومتر میرسد. اما طبقه دوم، که ذرات گوگردی به صورت گاز وجود دارد، در بارور ساختن ابرها و تسهیل بارانزایی آنها، نقش اساسی دارند و اگر این طبقه وجود نداشت، باران نمیبارید و حیاتی بر روی زمین ایجاد نمیشد. لایه اُزون در همین طبقه است که پردهای متشکل از اکسیژن سه واحدی (۳O) است، این لایه اشعه فرابنفش را که برای انسان بسیار خطرناک و کشنده است، به خود جذب میکند. این اشعه از خورشید صادر میشود، اما لایه ازون به آن اجازه عبور نمیدهد، مگر مقدار بسیاربسیار اندکی، که آن هم برای نابودی برخی میکروبهای کشنده در بدن جانداران، لازم است، پس قرار گرفتن لایه ازون در برابر خورشید، مفید است. اما اخیراً در اثر کثرت سفرهای فضایی و رفت و آمد ماهوارهها، سوراخهایی در آن ایجاد شده که مضر است، زیرا سرطان پوست در کشورهای پیشرفته که تعداد زیادی ماهواره و فضاپیما گسیل داشتهاند به تعداد فراوان به چشم میخورد. و در اثر آن، لایه ازون آسیب دیده و هر چه که وارد آن شود، ملتهب شده و آتش میگیرد.
اما طبقه سوم، شبیه یک تنور هستهای و بسیار پرحرارت است و اگر این طبقه نبود، سنگها و اجرام آسمانی، با زمین برخورد کرده و آن را نابود میکردند، اما این طبقه هر چیزی را ذوب میکند؛ از جمله شهاب سنگها، فلزات، ستارههای کوچک و پاره سنگهای آنها که در اثر نیروی جاذبه زمین به طرف آن حرکت میکنند، همه این مواد قبل از رسیدن به زمین، چنان آتش گرفته و ذوب میشوند که جز خاکستری از آنها باقی نمیماند و فقط با تلسکوپها، قابل دیدن میباشند.
طبقه چهارم از لایههای هوایی، همان طبقه یونسفر است که دارای ذرات با بار الکتریکی است و با قشرهای مختلف خود در فاصله هشتاد کیلومتر و بالاتر از طبقه ماگنتوسفر قرار دارد. این طبقه در معرض اشعههای خورشید، مخصوصا فرابنفش قرار دارد که در شکسته شدن اتمهای اکسیژن و نیتروژن نقش دارد، و باعث میشود که یکی از الکترونهای خود را از دست داده و یونیزه شده و دارای بار مغناطیسی گردد. این ذرههای باردار با یونهای باردار دیگر ترکیب شده و همانند میلیونها آیینه، در فضا عمل میکنند، به این شیوه که امواج رادیویی را منعکس کرده و به آن برمیگرداند. در واقع روش ارسال امواج رادیویی از قارهای به قاره دیگر و در تمام جهان، به این شیوه است.
اما در طبقه پنجم که از هزار تا شصت و پنج هزار کیلومتری زمین ادامه دارد هوا به شدت و با افزایش ارتفاع، کم میشود. و در ارتفاعات بالا، یافت نمیشود. پس هوای اطراف زمین تا ارتفاع شصت و پنج هزار کیلومتری تقریباً وجود دارد. اما وقتی که این آیه را میخوانیم به اعجاز بیشتری پی میبریم:
﴿وَجَعَلۡنَا ٱلسَّمَآءَ سَقۡفٗا مَّحۡفُوظٗاۖ وَهُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهَا مُعۡرِضُونَ٣٢﴾[الأنبیاء: ۳۲].
«و ما آسمان را سقف محفوظی نمودیم، ولی آنان از نشانههای (خداشناسی موجود در) آن روی گردانند (و دربارۀ این همه عظمتی که بالای سرشان جلوهگر است نمیاندیشند».
﴿سَقۡفٗا مَّحۡفُوظٗاۖ﴾، یعنی: سقفی که سبب محافظت زمین میشود، بسیاری از دانشمندان غیرمسلمان نیز بر این باورند که: «جو زمین یک محافظ واقعی برای زمین است که کم غلظت، اما بسیار ضخیم است و سبب متوقف شدن اشعههای مضر و سوزاندن شهآبها شده و از حیات دنیایی ما، حفاظت میکند و هر چه را که بهسوی زمین در حرکت باشد برگشت میدهد، مگر آنچه که به نفع انسان باشد». و این موارد مصداق فرموده زیر است:
﴿وَجَعَلۡنَا ٱلسَّمَآءَ سَقۡفٗا مَّحۡفُوظٗاۖ وَهُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهَا مُعۡرِضُونَ٣٢﴾[الأنبیاء: ۳۲].
جو زمین گلولههای آتشین و شهآبها، فلزات، پارهسنگهای آسمانی، ستارههای کوچک، اشعههای کشنده و هرچه که سبب آسیب دیدن زمین شود را منع میکند. در واقع یا آن را میسوزاند و یا برمیگرداند. پس لایه ازون از نفوذ اشعههای کشنده، جلوگیری کرده و آن را جذب میکند و طبقه چهارم که سوزان است، همه چیز را نابود میکند.
در یکی از سالها، که در سفر حج و داخل هواپیما بودم، اعلام شد که دمای هوا در خارج هواپیما، ۵۰ درجه زیر صفر است، در حالیکه در آن موقع و در جایی مثل سرزمین عربستان، دمای هوا در سایهها ۵۵ درجه بالای صفر است اما در جو آن منطقه، پنجاه درجه زیر صفر بود [۱۷].
در طبقه پنجم که همه چیز را میسوزاند، گاهی دمای هوا به هزار درجه میرسد و حتی آهن را ذوب کرده و به خاکستر تبدیل میکند.
﴿ٱلَّذِي خَلَقَ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ طِبَاقٗاۖ مَّا تَرَىٰ فِي خَلۡقِ ٱلرَّحۡمَٰنِ مِن تَفَٰوُتٖۖ فَٱرۡجِعِ ٱلۡبَصَرَ هَلۡ تَرَىٰ مِن فُطُورٖ٣﴾[الملک: ۳].
باید بدانیم که آیهای بسیار بزرگ است، که جز علما، کسی را یارای فهم آن نیست.
﴿إِنَّمَا يَخۡشَى ٱللَّهَ مِنۡ عِبَادِهِ ٱلۡعُلَمَٰٓؤُاْۗ﴾[فاطر: ۲۸].
«تنها بندگان دانا و دانشمند، از خدا، ترس آمیخته با تعظیم دارند».
حقیقتاً هر کلمهای از قرآن که در مورد یکی از علوم، سخن گفته است و به جزئیات آن اشاره کرده، چنان وسیع است که اگر انسان تمام زندگی خویش را صرف تحقیق در آن کند، نمیتواند حتی ۱/۱۰ مطالب آن را بیان نماید.
[۱۷] این کاهش دما مربوط به لایه مزوسفر است که از ۵۲ تا ۸۲ کیلومتری زمین ادامه دارد و با افزایش ارتفاع دمای آن نیز کاهش مییابد و به (۹۰-) درجه نیز میرسد. (مترجم)