روایت حدیث در زمان پیامبر ج

با توجه به کمال اهمیت حدیث در بنا و بیان احکام دین اسلام، پیامبرجدر زمان حیات خویش، در عین اینکه مسلمانان را به حفظ احادیث کاملاً ترغیب می‌کرد و می‌فرمود: «نضّر الله عبداً سمع مقالتی فوعاها» [۱]یعنی: خدا شاد و شادمان کند بنده‌ای را که سخن مرا شنیده و آن را حفظ کرده است ـ همچنین مسلمانان را به نشر و تبلیغ آن با عین لفظ و عبارت حدیث تشوق می‌نمود و می‌فرمود: «نضّر الله امرءأ سمع حدیثا فادّی کما سمعه فربّ مبلّغٍ اوعی من سامع» [۲]یعنی: خدا شاد و شادمان کند بنده‌ای را که حدیثی را شیند و همان‌گونه که خود شنیده است ـ بدون تغییر لفظ و عبارت آن را به سمع دیگری رسانیده است که بسا تبلیغ‌کننده حافظه‌اش از حافظۀ شنونده قوی‌تر باشد، و اکیداً و شدیداً مردم را از جعل احادیث و روایت مطالب نادرست بنام احادیث برحذر می‌داشت و می‌فرمود: «من کذب علیّ متعمّداً فلیتبوّء مقعده من النّار» [۳]. یعنی: کسی که به طور عمد و با حالت آگاهی دروغ بر من ببندد پس نشیمنی را برای خود در آتش دوزخ آماده کند (جعل‌کنندۀ حدیث قطعاً به دوزخ می‌رود).

[۱] سنن ابن ماجه، مقدمه و سنن ترمذی، ج ۲، کتاب العلم. [۲] الکفایة، خطیب، ص ۱٧۳، به نقل علوم الحدیث، صبحی صالح، ص ٧٧. [۳] حدیثی است به اتفاق متواتر و ابن حجر عسقلانی در نزهة النظر، ص ۱۶۱. آن را نقل کرده و در ذیل آن نوشته شده است که یک صد صحابی و از جمله عشره مبشره این حدیث را از پیامبر جروایت کرده‌اند، به صحیح بخاری در ارشاد الساری، ج ۱، ص ۲۰۲، و به صحیح مسلم ۸/۲۲٩ به نقل علوم الحدیث، ص ۸ مراجعه شود.