تألیف کتاب‌های سُنن
مرحله پنجم که به وسیلۀ عبدالله دارمی (م ـ ۲۵۵) آغاز و تا زمان بیهقی (م ـ ۴۵۸) ادامه یافته است، در آن مرحله کتب (سنن) تألیف گردیده‌اند و کتاب سنن در اصطلاح محدثین عبارتست از کتابی که:
اولاً: تمام احادیث آن واجد جمیع شرایط احادیث [۳۵۲]صحیح باشد، ثانیاً: احادیث [۳۵۳]آن بر مبنای ابواب فقه از جمله طهارت، نماز و زکات و روزه و.. . طبقه‌بندی شده باشد، ثالثاً: احادیث موقوفه که در نهایت به صحابی منتهی می‌گردد، در میان احادیث آن وجود نداشته باشد، زیرا روایتی که در نهایت به صحابی منتهی گردد، و از پیامبر جروایت نشده باشد نمی‌توان آن را سنت [۳۵۴]رسول‌الله جنامید و از (سنن) به شمار آورد.
در بین کتاب‌های سنن، سنن نسائی و ترمذی و ابن ماجه و ابوداود، در جوامع اسلامی به حدی مورد قبول واقع شده‌اند که آن‌ها را در ردیف [۳۵۵](صحیحین) بخاری و مسلم قرار داده و آن چهار سنن را با بخاری و مسلم (صحاح سته) می‌نامند و اینک توضیح مختصر و مفیدی دربارۀ این چهار کتاب سنن و بقیه کتاب‌های سنن:
۱- ابوداود، سلیمان‌بن اشعث سجستانی مکنی به (ابوداود) در سال ۲۰۲ متولد گشته [۳۵۶]پس از کسب معلومات در محل سکونت خود برای تکمیل آن به حجاز و شام و مصر و عراق و جزیره و ثغر و خراسان سفر کرده [۳۵٧]، و در محضر اساتید بزرگواری امثال ابوعمر ضریر، و مسلم‌بن ابراهیم، وقعنبی، و عبدالله بن رجا، و ابوالولید طالبی تلمذ نموده است [۳۵۸]و شخصیت‌های اهل فضل نیز امثال ترمذی و نسائی و فرزندش ابوبکربن داود، و ابوعوانه، و ابوبشر دولابی، و ابواسامه محمدبن عبدالملک و جمعی دیگر از محضر او مستفیض [۳۵٩]شده‌اند.
ابوداود دارای آثار و تألیفات بسیار مفید و مهمی است که از مهمترین آن‌ها در علوم قرآن کتاب «المصاحف» و در حدیث کتاب سنن اوست، و ابوداود دربارۀ سنن خود گفته است: «بعد از آنکه پانصد هزار حدیث پیامبر جرا نوشته بودم، در میان آن‌ها چهار هزار و هشتصد حدیث [۳۶۰]را برگزیدم، که شامل احادیث صحیح و شبه صحیح و قریب به صحیح بود، اما در هر حدیثی که ضعفی را در آن مشاهده کرده‌ام، آن را بیان نموده‌ام». «به کشف الظنون، ج ۲، قائمه ۱۰۰۴ مراجعه شود».
شرط ابوداود در انتخاب احادیث این بود که از افرادی که به اتفاق علمای (علم الرجال) مورد تضعیف [۳۶۱]قرار گرفته‌اند، حدیثی روایت نشود، و اگر احیاناً حدیثی از جهتی مشکل داشت آن را بیان کرده است، و با توجه به دقت و اهتمامی که در انتخاب احادیث آن سنن به عمل آمده است، سنن ابوداود، در میان کتب صحیح از یک موقعیت ممتازی برخوردار [۳۶۲]است و پس از صحیحین (بخاری و مسلم) معتبرترین کتاب حدیث [۳۶۳]به شمار می‌آید.
این کتاب به روایات متعددی در اختیار دانشمندان قرار گرفته، در بین این روایات، به روایت ابولؤلؤی [۳۶۴]انتشار یافته است و شرح‌های زیادی بر آن نوشته شده که قدیمی‌ترین آن‌ها شرح ابوعثمان خطائی (م ـ ۳۸۸) معروف به معالم [۳۶۵]السنن است ابوداود سجستانی در شانزدهم شوال سال ۲٧۵ در بصره متوفی گردید و در آنجا به خاک سپرده شد [۳۶۶]. فرهنگ‌های فارسی نوشته‌اند: سجستان قسمتی از استان «بلوجستان و سیستان» است در قدیم آن را «ساگاستان» سرزمین ساگ‌ها و سگستان «معرّب آن سجستان» و زابلستان گفته‌اند.
[۳۵۲] الرسالة المستطرفة، محمدبن جعفر کتانی، بخش کتاب‌های سنن. [۳۵۳] همان. [۳۵۴] همان. [۳۵۵] سنن نسائی، شرح سیوطی، ج ۱، ص ۵. [۳۵۶] تذکرة الحفاظ، ج ۲، ص ۵٩۱ و البدایة والنهایة، ج ۱۱، ص ۵۸ و ۸٩. [۳۵٧] تذکرة الحفاظ، ذهبی، ج ۲، ص ۵٩۱ و ۵٩۳ و البدایة والنهایة، ج ۱۱، ص ۵۸ و ۵٩. [۳۵۸] همان. [۳۵٩] همان. [۳۶۰] همان. [۳۶۱] اصول الحدیث، علومه و مصطلحه، محمد عجاج خطیب، ص ۳۲۱. [۳۶۲] همان. [۳۶۳] همان. [۳۶۴] مختصر علوم الحدیث، ابن کثیر. [۳۶۵] کشف الظنون، حاج خلیفه، ج ۲، قائمه ۱۰۰۵. [۳۶۶] البدایة والنهایة، ج ۱۱، ص ۵٩ و تذکرة الحفاظ، ج ۲، ص ۵٩۳.