سُنن ابن ماجه
محمدبن [۳٩۵]یزید قزوینی ابن ماجه در سال (۲۰٩) [۳٩۶]متولد گشته، و در محضر اساتید بزرگواری همچون: «محمدبن عبدالله، و جباره‌بن مُغلس، و ابراهیم‌بن منذر [۳٩٧]، و عبدالله بن معاویه و هشام‌بن عمار، و داودبن رشید» به کسب علوم و معارف اسلامی اشتغال داشته، و برای تکمیل معلومات خود به بغداد و بصره و کوفه و مکه و شام و مصرف مسافرت کرده است و بعد از نیل به رتبۀ تفوق و تخصص در احادیث و در تفسیر و تاریخ جمعی از اهل فضل از محضر او مستفیض شده‌اند امثال «محمدبن عیسی ابهری» [۳٩۸]و ابوعمر و احمدبن محمد، و ابوالحسن قطان، و احمدبن روح و غیره و در تفسیر و تاریخ و احادیث تألیفات بسیار مفید و مهمی را ارائه داد که از مهمترین و معروف‌ترین آن‌ها «سنن ابن ماجه» است که مشتمل بر بیشتر از چهار هزار حدیث است که در یک هزار و پانصد باب ذکر شده‌اند، ابن ماجه گفته است: «این کتاب را بر ابوزرعه عرضه نمودم و او گفت اگر این کتاب در دسترس مردم قرار گیرد، جوامع حدیث کلاً یا اکثر آن‌ها کنار گذارده می‌شوند، بعد گفت: «کاش در آن سی حدیث وجود نمی‌داشت که سندهایشان ضعیف است» [۳٩٩].
سنن ابن ماجه در بردارندۀ (۴۳۴۱) حدیث است که در حدود [۴۰۰]سه هزار حدیث آن در پنج کتاب دیگر (از صحاح سته) وارد شده است و از بقیه (۱۳۴۱) تعداد (۴۲۸) حدیث صحت آن‌ها مورد اتفاق [۴۰۱]محدثین است.
سنن ابن ماجه با وجود حسن ترتیب و نهایت اهتمام و دقت مؤلف آن، از همان آغاز در مورد درجۀ اعتبار او نظرهای مختلفی ابراز گردیده است، به باور برخی موطای [۴۰۲]ابن مالک مقدم بر سنن ابن ماجه و نسبت به آن ارجحیت دارد، و برخی سنن دارمی را راجح‌تر از سنن ابن ماجه می‌دانند [۴۰۳]، و به طوری که معروف است، نخستین کسی که سنن ابن ماجه را در زمرۀ صحاح ششگانه قرار داد، ابوالفضل محمدبن طاهر مقدسی [۴۰۴](م ـ ۵۰٧) بود و به گفته شیخ سیوطی، این کتاب مشتمل بر احادیثی است که افراد متهم به کذب [۴۰۵]و سرقت آن‌ها را نقل کرده‌اند، و بعضی از این احادیث به گونه‌ای است که جز از ناحیۀ همین عده شناخته شده نیست، و از دانشمندان معاصر «شیخ منصور علی ناصف» در کتاب «التاج الجامع للأصول في احادیث الرسول» تنها به جمع‌آوری روایات کتب صحیح (صحیح بخاری و صحیح مسلم و سنن ابوداود و سنن ترمذی و سنن نسائی) پرداخته و سنن ابن ماجه را در جامع حدیثی خود حذف کرده است اما این گفتار و رفتارهای از اهمیت سنن ابن ماجه نکاسته است و بر این سنن شرح‌های متعددی نوشته شده است که در بحث‌های آینده مشاهده می‌گردند.
[۳٩۵] تذکرة الحفاظ، ذهبی، ج ۲، ص ۶۳۶ و البدایة والنهایة، ابن کثیر، ج ۱۱، ص ۵۶ و هدیة العارفین، اسماعیل باشا، ج ۶، ص ۱۸. [۳٩۶] همان. [۳٩٧] همان. [۳٩۸] همان. [۳٩٩] همان. [۴۰۰] بحوث فی تاریخ السنة المشرفة، ضیاء العمری، ص ۲۴۵. [۴۰۱] همان. [۴۰۲] اصول الحدیث علومه و مصطلحه، محمد عجاج خطیب، ص ۳۲٧. طبق همین مرجع ابن اثیر جزری (م ـ ۶۰۶) ورزین معاویه (م ـ ۵۳۵) هر دو موطا را بر سنن ابن ماجه ترجیح داده‌اند. [۴۰۳] طبق اصول الحدیث علومه و مصطلحه، ص ۲٩٩، ابن حجر عسقلانی، سنن دارمی را بر سنن ابن ماجه ترجیح داده. [۴۰۴] اصول الحدیث، ص ۳۲٧. [۴۰۵] مقدمه سنن نسائی، ج ۱، ص ۵.