ابن الصلاح کُرد شهرزوری
این دانشمند نابغه نامش عثمان، کُنیه‌اش ابوعمر، نام پدرش عبدالرحمن [۴۲۵]ملقب به صلاح‌الدین و شهرتش تقی‌الدین شهرزوری است و در سال ۵٧٧ در شهر زور متولد گردید و در محضر پدرش در شهر زور تحصیلاتش را آغاز نمود، و پس از مدتی که پدرش به شهر حلب منتقل و مدرس مدرسۀ اسدیه گردید، ابن الصلاح در محضر پدرش فقه را آموخت آنگاه برای تکمیل معلومات خود راهی شهرهای دور و نزدیک جهان وسیع اسلام گردید از جمله در موصل از محضر عبدالله بن سمین [۴۲۶]، و نصرالله بن سلامه و محمودبن علی موصلی و عبدالمحسن، و در بغداد از محضر ابواحمد سکینه و عمربن طبرزد، و در همدان از محضر ابوالفضل و در نیشابور از محضر منصور و مؤید، و در مرو از محضر ابوالمظفر و در دمشق از محضر قاضی جمال‌الدین و شیخ موفق‌الدین و شیخ فخرالدین ابن عساکر و در حلب [۴۲٧]از محضر ابومحمد و در حرّان از محضر حافظ عبدالقادر مستفیض گردیده است.
ابن الصلاح بعد از تکمیل معلومات از محضر آن اساتید بزرگوار، در مدرسه صلاحیه در بیت‌المقدس به تدریس معارف اسلامی مشغول گردید و بعد از مدتی به دمشق دعوت شد و به عنوان نخستین استاد و همچنین ریاست «دارالحدیث اشرفیه» انتخاب گردید [۴۲۸]و شخصیت‌های اهل فضل امثال فخرالدین و تاج‌الدین و زین‌الدین و قاضی شهاب و خطیب شرف‌الدین فراری و.. . در محضر او کسب فیض نمودند و کتاب‌های بسیار مفید و مهمی را در علم الحدیث و در فقه تألیف نمودند و از همه مهمتر کتاب علم الحدیث او بنام «مقدمۀ ابن الصلاح» است که در بردارندۀ شصت و پنج نوع از علم حدیث است این کتاب به علت ارزش و اهمیتی که داشت، پایه و اساس تألیفات مهمی بعد از او گردیده است به طوری که عده‌ای مانند شرف‌الدین نووی [۴۲٩](م ـ ۶٧۶) و قاضی بدرالدین جماعه [۴۳۰](م ـ ٧۳۳) و عمربن رسلان بلقینی (م ـ ۸۰۵) آن را مختصر کرده‌اند و جمع دیگر مانند زین‌الدین عراقی [۴۳۱](م ـ ۸۰۶) و بدرالدین زرکشی (م ـ ٧٩۴) [۴۳۲]و ابن حجر عسقلانی [۴۳۳](م ـ ۸۵۴) توضیحات و شروحی بر مقدمه ابن الصلاح نوشته‌اند، و عده‌ای دیگر از جمله زین‌الدین عراقی و جلال‌الدین سیوطی، آن را در یک هزار بیت به نظم کشیده‌اند که به «الفیه الحدیث» [۴۳۴]معروف گشته است و ما در توضیح مرحلۀ ششم از سیر تکاملی ضبط و ثبت احادیث به گونۀ مشروحی از این کتاب‌ها بحث می‌کنیم.
قاضی ابن خلکان یکی [۴۳۵]از شاگردان ابن الصلاح بوده است و از علم و تقوی و پرهیزگاری او به غایت تعریف کرده و همچنین از او نقل کرده که در حال خواب [۴۳۶]و رویا این جملات و نصایح حکیمانه به قلب ابن الصلاح الهام گردیده است:
۱- تا هر زمانی که تاب تحمل [۴۳٧]بی‌چیزی را در خود دیدی، از کسی چیزی را مخواه، زیرا برای هر روزی رزق جدیدی هست.
۲- اصرار و سماجت در تقاضاها ارزش انسان‌ها را کم می‌کند.
۳- خیلی وقت‌ها فقر و تنگدستی نوعی از تربیت خداست.
۴- بهره‌هایی که به انسان می‌رسند مراحل خاص خود را دارند نسبت به تناول هیچ میوه‌ای شتابزده نباش، زیرا هنگامی که رسید، در دسترس [۴۳۸]تو قرار می‌گیرد.
۵- در تحقق نیازهایت شتابزده مباش که در نتیجه از هر جا دستت کوتاه شود، و نومیدی تمام وجود تو را فراگیرد.
این چهرۀ تابناک حدیث‌شناس کُرد بعد از ده‌ها سال تحقیق و تألیف کتب علم الحدیث و تدرس و مدیریت دارالحدیث در سن (۶۶) [۴۳٩]در سال ۶۴۳ در دارالحدیث [۴۴۰]اشرفیه دمشق متوفی و در همان شهر به خاک سپرده شد.
[۴۲۵] تذکرة الحفاظ، ج ۴، ص ۱۴۳ و البدایة والنهایة، ابن اثیر، ج ۱۳، ص ۱٧٩ و ۱۸۰. [۴۲۶] همان. [۴۲٧] همان. [۴۲۸] همان. [۴۲٩] الحدیث و المحدثون، ص ۴٩۴ و علم الحدیث، ص ۱۲٩. [۴۳۰] همان. [۴۳۱] الحدیث و المحدثون، محمد ابوزهر، ۴٩۳. [۴۳۲] همان. [۴۳۳] همان. [۴۳۴] علم الحدیث، ص ۱۴. [۴۳۵] البدایة والنهایة، ابن کثیر، ج ۱۳، ص ۱۸۰. [۴۳۶] همان. [۴۳٧] همان. [۴۳۸] همان. [۴۳٩] تذکرة الحفاظ، ذهبی، ج ۴، ص ۱۴۳۱. [۴۴۰] البدایة والنهایة، ابن کثیر، ج ۱۳، ص ۱۸۰.