واقعه‌ی هجرت، ابتدای تاریخ اسلامی
آنچه از لابلای تمامی روایات مختلفی که در مورد روز خروج پیامبر جاز مکهی مکرمه و نیز ورودش به قُبا به دست میآید اینکه پیامبر جدر اواخر صفر سال سیزدهم هجری از مکه خارج شده و در اوایل ربیعالاول این سال به مدینه رسیدهاند و تاریخ اسلامی نیز از همین ماه در نظر گرفته میشود.
علامه زهری/میفرماید:
«ابتداء تاریخ اسلامی به دستور رسول الله جاز همان روز شروع شد».
نقل است که چون به مدینه منوره تشریف بردند، دستور دادند که تاریخ را از ربیعالاول شروع کنند. همین روایت را حاکم در «اکلیل» به رشتهی تحریر در آورده است، اما مشهور این است که ابتدای تاریخ اسلامی از زمان حضرت عمرسشروع شده است.
از شعبی و محمّد بن سیرین مروی است که حضرت ابوموسی اشعریسبه حضرت عمرسنامهای نوشت که دستورات شما به ما میرسند اما تاریخ ندارند. حضرت عمرسسال ۱۷ هـ. ق اصحاب کرامشرا جهت مشورت برای تعیین تاریخ دعوت نمود. بعضی گفتند: ابتداء تاریخ باید از بعثت نبوی آغاز گردد و عدّهای گفتند: از هجرت، و گروهی گفتند: باید از وفات آنحضرت جشروع شود.
حضرت عمرسفرمود: تاریخ اسلامی باید از هجرت آغاز گردد؛ زیرا بعد از هجرت حق از باطل جدا شد و عزّت و غلبه اسلام از همانجا شروع شد. همه بالاتفاق این رأی او را پسندیدند و سرانجام به تصویب رسید که ابتداء تاریخ از هجرت شروع شود.
بنابر قیاس، امید میرفت ابتداء تاریخ اسلامی از ربیعالاوّل آغاز گردد، زیرا رسول الله جدر همین ماه به مدینه منوّره تشریف برد، اما چون رسول اکرم جدر ماه محرّم تصمیم قطعی جهت هجرت گرفته بود از این جهت تاریخ اسلامی از محرّم شروع شد. انصار در دهم ذیالحجه به دست مبارکش بیعت کردند و اواخر ذیالحجه به حج تشریف بردند سپس به مدینه مراجعت نمودند. رسول الله جچند روز بعد از مراجعت آنها، تصمیم سفر هجرت را گرفت و به اصحاب کرامشاجازه داد تا هجرت کنند؛ لذا ابتداء سال هجری محرم الحرام قرار داده شد [۵۴]. علاوه بر آن حضرت عثمانسو حضرت علیسنیز به حضرت عمرسپیشنهاد دادند که ابتداء سال هجری باید از محرم الحرام آغاز گردد [۵۵].
[۵۴] در فتح الباری ج ۷، ص ۲۰۹، تاریخ طبری ج ۲، ص ۲۵۲، زرقانی ج ۱، ص ۳۵۲ و عمدة القاری ج ۸، ص ۱۲۸، تحت تفسیر ولیال عشر از ابن عباسبروایت شده که مراد از والفجر، فجر محرم است که ابتداء سال اسلامی از آن آغاز میگردد. [۵۵] سیرت مصطفی، ج۲، ص ۱۴۶ ۱۴۷.