پایه های ایمان کامل (ترجمه مختصر شعب الایمان بیهقی)

هجدمین پایه از پایه‌های ایمان: نشر علم

زیرا الله تعالى می فرماید: ﴿...لَتُبَيِّنُنَّهُۥ لِلنَّاسِ وَلَا تَكۡتُمُونَهُ...﴾[آل عمران:۱۸٧]. «...آن را برای مردم بیان کنید و آن را پنهان ندارید...». و همچنین می فرماید: ﴿وَلِيُنذِرُواْ قَوۡمَهُمۡ إِذَا رَجَعُوٓاْ إِلَيۡهِمۡ﴾[التوبة: ۱۲۲]. «...و وقتی بسوی قوم‌شان برگشتند آن‌ها را تنذیر کنند(از عذاب خداوند بترسانند)...» [۴٧].

و دلیل از سنت حدیث ابی بکرةس است که پیامبر ج در خطبه اش در منا فرمود: «... أَلاَ لِيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ فَلَعَلَّ بَعْضَ مَنْ يُبَلَّغُهُ يَكُونُ أَوْعَى لَهُ مِنْ بَعْضِ مَنْ سَمِعَهُ ...» [۴۸]. «... آگاه باشید شاهد [این سخنان را به کسانی‌که] غائب هستند، برسانند چه بسا آن کسی‌که [مطلب] به وی می رسد آن را بهتر از کسی‌که توسط وی [مطلب] رسانیده می شود، بهتر یاد گرفته باشد». ابو هریرهس روایت کرده است، پیامبر ج فرمود: «مَن سُئِلَ عَن عِلمٍ فَكَتَمَهُ أَلجَمَهُ اللهُ بِلِجامٍ مِنَ النَّارِ يُوم القِيامَةِ» [۴٩]. «کسی‌که از او در باره علمی سوال شود و [دانسته] آن را بپوشاند، خداوند روز قیامت پوزه‌بندی از آتش بر پوزۀ او می گذارد».

امام بیهقی/آورده است که امام عمر بن عبد العزیز/گفت: «کسی‌که سخنش از عملش بیشتر باشد اشتباه های او زیاد می شود و کسی‌که به غیر علم عمل کند بیشتر از آنکه اصلاح کند، فساد می کند» [۵۰]و از حارث المحاسبی: «از علم خشیه به ارث می رسد و از زهد راحتی و از شناخت و معرف، توبه و انابۀ» [۵۱]و از ابن سعد: «کسی‌که به علوم روایی عمل کند به علم درایی می رسد و کسی‌که به علم درایی عمل کند به علم رعایی می رسد کسی‌که به علم رعایی عمل کند بسوی راه حق هدایت شده است» [۵۲]و از مالک بن دینار: «اگر بنده علم کسب کند تا بدان عمل کند، علم وی [غرور]ـش را می شکند و اگر به [نیتی] غیر از عمل به آن؛ آن را کسب کند غرورش زیاد می شود» [۵۳]و از معروف الکرخی: «اگر خداوند به کسی ارادۀ خیر داشته باشد درِ عمل را باز نموده و درِ جدل را می بندد و اگر خداوند به کسی ارادۀ شر داشته باشد درِ عمل را بر وی می بندد و درِ جدل را برایش باز می کند» [۵۴]و از ابوبکر الوراق: «کسی‌که به مسائل کلامی اکتفا کند و بدنبال زهد و فقه نباشد زندیق می شود و کسی‌که به زهد اکتفا کند و به دنبال فقه و مسائل کلامی نباشد بدعت گذار است و کسی‌که به فقه اکتفاء کند و به دنبال زهد و پرهیزکاری نباشد فاسق است و کسی‌که در همۀ امور هنرنمایی نماید اخلاص یافته است» [۵۵]و از حسن بصری رحمه الله: مردی از کنار وی گذشت، گفته شد: او فقیه است، اوگفت: آیا می دانید فقیه کیست؟ فقیه فقط کسی است که در دینش عالم باشد و نسبت به دنیا زاهد باشد و در عبادت پروردگارش پابرجا» [۵۶]. و از مالک بن دینار: «در تورات خواندم اگر عالم به علمش عمل نکند، پندهای او در قلب‌ها تزلزل پیدا می کند» [۵٧]و ابوبکر بن ابی داود خطاب به خودش سروده است [۵۸]:

«محمد غص دوائی بشرب الماء غصته» محمد داروی مرا با سیراب شدن از آن به من نوشاند سیراب شدنی‌که از طرف خودش بود

فكيف يصنع من قد غص بالـماء

«پس حال کسی‌که از آب سیراب است [و بیمار نیز هست] چگونه است».

و شعری از ابوعثمان الحیری الزاهد [۵٩]:

وغير تقي يأمر الناس بالتقى
طبيب يداوي والطبيب مريض

سی‌که تقوا ندارد دیگران را به تقوا امر می کند، طبیب درمان می کند در حالی‌که خود مریض است».

از الله تعالی درخواست علم وعمل داریم و به جلال وجهش از ناکامی و حرص و آرزو[ی دنیوی] [۶۰]پناه می-بریم.

[۴٧] دلیلی‌که عدۀ از مسلمانان باید فقیه شوند و دین را به بقیه مسلمانان بیاموزند همین آیه است؛ البته تمام آیه. (مترجم) [۴۸] صحیح بخاری: ۶٧- ۱٧۴۱- ۴۴۰۶- ۵۵۵۰- ٧۰٧۸- ٧۴۴٧؛ صحیح مسلم: ۴۴٧٧؛ سنن ابن ماجه: ۲۳۳؛ شیخ آلبانی سند حدیث را صحیح دانسته است. [۴٩] سنن ابوداود: ۳۶۵۸؛ سنن ترمذی: ۲۶۴٩؛ سنن ابن ماجه: ۲۶۱- ۲۶۴- ۲۶۵- ۲۶۶؛ شیخ آلبانی سند آن را صحیح دانسته است. [۵۰] شعب الإیمان: ۱۸۱٩- ۵۰۲۱. [۵۱] شعب الإیمان: ۱۸۲۱. [۵۲] شعب الإیمان: ۱۸۲۲. [۵۳] شعب الإیمان: ۱۸۲٧. [۵۴] شعب الإیمان: ۱۸۳۲. [۵۵] شعب الإیمان: ۱۸۳۳. [۵۶] شعب الإیمان: ۱٧۳۴. [۵٧] شعب الإیمان ۱۸۴۱. [۵۸] شعب الإیمان: ۱۸٩۸. [۵٩] شعب الإیمان: ٧۳۰۳. [۶۰] آرزویی‌که برای دنیا باشد انسان را از یاد مرگ غافل می سازد.(مترجم)