کاوشی پیرامون بهشت و دوزخ

گفتار سوم: بهشتیان در بهشت سهم دوزخیان‌ را می‌گیرند

الله متعال برای انسان دو منزل ساخته است، یکی در بهشت و دیگری در دوزخ. کافران و مشرکانی که به دست خویش بدبختی را برای خود رقم زدند، در دوزخ سهم بهشتیان‌ را از آنِ خود می‌کنند و کسانی که با ایمان و عمل صالح، تقدیر الهی، خوشبختی را برای آنان به ارمغان آورد،‌ در بهشت وارث جایگاه دوزخیان خواهند شد.

الله متعال درباره‌ی مؤمنان رستگار پس از بیان اعمالشان که موجب ورود آن‌ها به‌ بهشت شد، می‌فرماید:

﴿أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡوَٰرِثُونَ ١٠ ٱلَّذِينَ يَرِثُونَ ٱلۡفِرۡدَوۡسَ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ ١١﴾[المؤمنون:۱۰-۱۱].

ابن کثیر در تفسیر این آیه می‌نویسد: ابن ‌ابی‌ حاتم به نقل از ابوهریرهسمی‌گوید: رسول الله صفرمود:

«مَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا لَهُ مَنْزِلَانِ مَنْزِلٌ فِي الْجَنَّةِ وَمَنْزِلٌ فِي النَّارِ، فَأمَّا المُؤمِنُ فَیبنی بَیتَهُ‌ الَّذِي فِي الجَنَّةِ وَ یَهدِمُ بَیتَهُ‌ الَّذِي فِي النَّارِ».

‏«‏هرکس از شما دو منزل دارد، یکی در بهشت و دیگری در دوزخ. مؤمن خانه‌ی بهشتش را می‌سازد و خانه‌ی دوزخش را ویران می‌کند‏»‏.

از سعید بن حبیرسنیز چنین روایت شده‌ است: مؤمنان وارث خانه‌های کافران می‌شوند؛ زیرا آنان برای پرستش الله متعال آفریده شده‌اند و وقتی بهشتیان کارهای عبادی خود را انجام می‌دهند و دوزخیان آن‌چه را که برای آن آفریده شده‌اند ترک می‌کنند، پس بهشتیان سهم دوزخیان و بهتر از آن‌را کسب می‌کنند. در صحیح مسلم از ابو برده‌ از ابو موسیسروایت شده‌ است که‌ پیامبر صفرمود:

«يَجِيءُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ نَاسٌ مِنْ الْمُسْلِمِينَ بِذُنُوبٍ أَمْثَالِ الْجِبَالِ فَيَغْفِرُهَا الله لَهُمْ وَيَضَعُهَا عَلَى الْيَهُودِ وَالنَّصَارَى».

‏«‏در روز رستاخیز، گروهی از مسلمانان با گناهانی به اندازه‌ی کوه می‌آیند. الله متعال آنان را مورد مغفرت قرار می‌دهد و گناهان‌شان‌ را برای یهود و نصاری ثبت می‌کند‏»‏.

در حدیثی دیگر چنین آمده است:

«إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ دَفَعَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ إِلَى كُلِّ مُسْلِمٍ يَهُودِيًّا أَوْ نَصْرَانِيًّا فَيَقُولُ هَذَا فَكَاكُكَ مِنَ النَّارِ».

‏«‏در روز رستاخیز، الله متعال برای هر مسلمانی یک نفر یهودی یا مسیحی می‌آورد و به آن مسلمان می‌گوید: این ‏«‏یهودی و مسیحی‏»‏ وسیله‌ی آزادی تو از دوزخ است‏»‏.

حدیث یادشده بیان‌گر این آیه است:

﴿تِلۡكَ ٱلۡجَنَّةُ ٱلَّتِي نُورِثُ مِنۡ عِبَادِنَا مَن كَانَ تَقِيّٗا ٦٣﴾[مریم: ۶۳].

‏«‏‏این است بهشتی که ما آن‌را به بندگان پرهیزگار خود می‌دهیم‏»‏.

﴿وَتِلۡكَ ٱلۡجَنَّةُ ٱلَّتِيٓ أُورِثۡتُمُوهَا بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٧٢﴾[الزخرف: ۷۲].

‏«‏‏این بهشتی است که به سبب کارهایی که انجام می‌دادید، بدان دست یافته‌اید‏»‏ [۲۱۸].

[۲۱۸] تفسیر ابن کثیر (۵/۱۰)