گفتار يازدهم: تسبيح و تكبير، از نعمت‌های بهشت می‌باشد
بهشت جای پاداش و انعام است، نه محل تکلیف و امتحان. از این‌رو حدیثی که ابوهریرهساز رسول الله صدر وصف نخستین گروهی که وارد بهشت می‌شوند، مطلب فوق را دچار اشکال می‌کند. رسول الله صدر پایان این حدیث می‌فرمایند:
«يسبحون الله بكرة و عشياً»«آن‌ها صبح و شام تسبیح می‌گویند و الله متعال را به پاکی یاد می‌کنند».
ولی در واقع، حدیث یادشده مورد اشکال نیست. چون این تسبیح از باب تکلیف نیست. ابن حجر در شرح این حدیث می‌گوید: امام قرطبی بر این باور است که این تسبیح از روی تکلیف نیست و در حدیثی که امام مسلم آن‌را آورده است، این تسبیح را چنین تفسیر می‌کند:
«يلهمون التسبيح والتكبير كما يلهمون النفس».
«بهشتیان و یا نخستین گروه از بهشتیان، این تسبیح را به صورت الهام می‌گویند. همان‌گونه که تنفّس مشقتی را به همراه ندارد، بلکه نوعی سکون و آرامش و برای زنده ماندن لازم است. بنابراین تنفّس آن‌ها تسبیح می‌باشد و دلیلش این است که دل‌های بهشتیان منوّر به معرفت الله متعال و سرشار از محبّت اوست: «من أحب شيئاً أكثر من ذكره»و هرکس چیزی را دوست داشته باشد، آن‌را به وفور یاد می‌کند. [۳۰۲]
شیخ الاسلام ابن تیمیه بر این نکته تاکید دارد که این تسبیح و تکبیر، گونه‌ای از نعمت‌های الله متعال است که بهشتیان از آن بهره‌مند می‌شوند. او می‌گوید:
این تسبیح و تکبیر از باب تکلیفی نیست که پاداش جداگانه‌ای داشته باشد؛ بلکه خود این عمل از جمله نعمت‌هایی است که انسان با انجام آن خوشحال می‌شود و لذّت می‌برد. [۳۰۳]
[۳۰۲] فتح الباری (۶/۳۲۶) [۳۰۳] مجموع الفتاوى شیخ الإسلام (۴/۳۳۰)