ماه جمادی الثانی (۳)

۱۲- در سقوط سی حکومت بزرگ و کوچک دقت کردم؛ دیدم سقوط همهٔ آن‌ها از یک ضعف داخلی به دست منافقینی که قدرت یافته بودند آغاز شده، سپس دشمن [خارجی] آن حکومت را ضعیف یافته به آن هجوم آورده و ساقطش کرده است.

۱۳- همهٔ تباهی‌ها در حکومت‌ها و جوامع یا به سبب مخالفت با حق است، یا به سبب سوء تطبیق آن تا موافق با هوا و هوس مردم شود:

﴿وَلَوِ ٱتَّبَعَ ٱلۡحَقُّ أَهۡوَآءَهُمۡ لَفَسَدَتِ ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ وَمَن فِيهِنَّۚ﴾[المؤمنون: ۷۱].

«و اگر حق از هوس‌های آنان پیروی می‌کرد بی‌شک آسمان‌ها و زمین و هر که در آن‌هاست تباه می‌شد».

۱۴- نیت خود را اصلاح کن تا الله کارت را برایت به صلاح آورد:

﴿رَّبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمۡۚ إِن تَكُونُواْ صَٰلِحِينَ فَإِنَّهُۥ كَانَ لِلۡأَوَّٰبِينَ غَفُورٗا٢٥﴾[الإسراء: ۲۵].

«پروردگار شما به آنچه در درونِ شماست آگاه‌تر است. قطعا او آمرزندهٔ توبه کنندگان است».

۱۵- هر که از یاری دادن مظلوم ناتوان بود حداقل ظالم را ستایش نکند، زیرا تنها کسی دچار ستمگری می‌شود که عادت به شنیدن مدح و ستایش دارد نه نصیحت، و مدح و ستایش باعث فراموشی و سرکشی او می‌شود.

۱۶- نسب و خویشاوندی برای آشنا شدن با یکدیگر است، و دین برای نزدیک شدن انسان‌ها. بنابراین مسلمان غیرخویشاوند شایسته‌تر به دوستی است از کافرِ خویشاوند:

﴿وَجَعَلۡنَٰكُمۡ شُعُوبٗا وَقَبَآئِلَ لِتَعَارَفُوٓاْۚ إِنَّ أَكۡرَمَكُمۡ عِندَ ٱللَّهِ أَتۡقَىٰكُمۡ﴾[الحجرات: ۱۳].

«...و شما را ملت‌ها و قبیله‌ها گرداندیم تا با یکدیگر آشنا شوید؛ و در حقیقت گرامی‌ترینِ شما نزد الله باتقواترینِ شماست...».