ماه جمادی الثانی (۲۰)

۱۰۱- ذکر الله از بزرگترین عوامل نرم شدنِ دل‌های سخت است:

﴿...فَوَيۡلٞ لِّلۡقَٰسِيَةِ قُلُوبُهُم مِّن ذِكۡرِ ٱللَّهِۚ...﴾[الزمر: ۲۲].

«...پس وای به حال کسانی که از سخت‌دلی یاد الله نمی‌کنند...».

﴿ثُمَّ تَلِينُ جُلُودُهُمۡ وَقُلُوبُهُمۡ إِلَىٰ ذِكۡرِ ٱللَّهِۚ...﴾[الزمر: ۲۳].

«... سپس پوست‌شان و دل‌شان به یاد الله نرم می‌گردد...».

۱۰۲- انسان هنگامی که اجلِ خود را نزدیک می‌بیند به تدریج برخی از افکار و خواسته‌های خود را رها می‌کند؛ درست است که اجل ربطی به درستیِ اندیشه ندارد، اما با نزدیک شدن آن هوای نفس می‌میرد و اندیشه‌های وابسته به آن نیز از بین می‌روند.

۱۰۳- دنیای خود را با دنیای دیگری مقایسه نکن، که در این صورت اگر تو پیروز شدی تکبر می‌ورزی و اگر او پیروز شد حسادت خواهی کرد:

﴿...فَقَالَ لِصَٰحِبِهِۦ وَهُوَ يُحَاوِرُهُۥٓ أَنَا۠ أَكۡثَرُ مِنكَ مَالٗا وَأَعَزُّ نَفَرٗا﴾[الكهف: ۳۴]

«...پس به رفیقش در حالی که با او گفتگو می‌کرد گفت: مال من از تو بیشتر است و از نظر نفرات از تو نیرومندترم».

۱۰۴- خداوند سرزمینی را که در آن ستمِ بسیاری رخ می‌دهد به سبب وجود مصلحانی در آن، حفظ می‌کند، و ممکن است سرزمینی را که ظلم کمتری در آن رخ می‌دهد به سبب عدم وجود مصلحان، هلاک سازد:

﴿وَمَا كَانَ رَبُّكَ لِيُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ بِظُلۡمٖ وَأَهۡلُهَا مُصۡلِحُونَ١١٧﴾[هود: ۱۱۷].

«و پروردگار تو [هرگز] بر آن نبوده که شهرهایی را که مردم آن اصلاح‌گرند به ستم هلاک سازد».

۱۰۵- حکم بر اساس آنچه خداوند نازل نموده را به بهانهٔ عدم مناسبت با این دوران ترک می‌کنند، سپس عیسی بن مریم پس از آن‌ها می‌آید و جز به شرع خداوند حکم نمی‌کند. اشکال در دوران نیست، مشکل در حاکمانِ آن دوران است.