ماه رجب (۲۸)

۲۸۶- خداوند در قرآن «نفس» را نکوهیده و «عقل» را ستایش کرده است. زیرا همیشه بلای عقل‌ها به سبب هوای نفس است. در واقع نفس، آرای انسان را آلودهٔ خواسته‌های خود می‌کند و او را به گمراهی می‌کشاند:

﴿...إِنَّ ٱلنَّفۡسَ لَأَمَّارَةُۢ بِٱلسُّوٓءِ...﴾[يوسف: ۵۳].

«...چرا که نفس قطعا به بدی امر می‌کند...».

۲۸۷- نفس توانایی تشخیص میزان بدی گناهان را ندارد، زیرا ممکن است گناهی بس بزرگ را کوچک شمرده و خود را اهل تسامح و مدارا به حساب آورد و مخالفان را تندرو و خشک؛ انس بن مالک س [خطاب به تابعین] می‌گوید: «شما کارهایی را انجام می‌دهید که به گمان خودتان باریک‌تر از مو هست، اما ما در زمان رسول خدا ص آن را باعث هلاکت می‌دانستیم».

۲۸۸- عاقل به حرف مردم دربارهٔ دیگران گوش نمی‌سپارد زیرا سینهٔ انسان تنگ‌تر از آن است که کینهٔ مردم را تحمل کند. رسول خدا ص می‌فرماید: «کسی دربارهٔ کسی دیگر از یارانم چیزی به من نرساند چرا که دوست دارم با سینه‌ای سالم [از کینه] به نزد شما بیایم» [مسند احمد. علامه احمد شاکر آن را حسن می‌داند].

۲۸۹- اگر حاکمان با یکدیگر اختلاف نمودند سعی نکن با بیان اشتباهات یکی از آن‌ها نزد دیگری، او را برای پیروزی بر رقیبش یاری دهی، بلکه پلی باش برای رسیدن حق به همهٔ آن‌ها.

۲۹۰- ماده تنها اندیشهٔ ماده‌گرایان را می‌سازد، نه عقیدهٔ ربانیان را. ابوبکر همهٔ مالش را برای یاری پیامبر ص انفاق می‌کرد، اما منافقان، [برعکس او] اگر به آن‌ها چیزی می‌رسید خشنود می‌شدند و اگر بهره‌ای نمی‌بردند، کفر می‌ورزیدند.