گنجینه اصطلاحات فقهی و اصولی

مقدمه

مذهب مالکی، به امام مالک، منتسب است. در ذیل به گوشه‌ای از بیوگرافی و زندگانی امام مالک و مذهبش می‌پردازیم.

وی «امام دارالهجرة» (مدینه‌ی منوره)، مالک بن انس بن ابی عامر می‌باشد. کنیتش: «ابوعبدالله» است. اصالت وی به قبیله‌ی «حمیر» در یمن، برمی‌گردد، بدین خاطر به او «حمیری» می‌گویند. و نیز ایشان را به قبیله «ذی اصبح» نسبت می‌دهند و به او «اصبحی» نیز می‌گویند.

و علت اینکه ایشان را، هم به قبیله‌‌ی «حمیر» و هم به قبیله‌ی «ذی اصبح» منتسب می‌کنند، این است که این دو قبیله، حلیف و هم‌پیمان یکدیگر بودند، بدین جهت امام مالک را به هر دو قبیله نسبت می‌دهند.

همچنین برخی از علماء، امام مالک را به «مدینه‌ی منوره»، نیز منتسب می‌نمایند و به او «مدنی» می‌گویند، چرا که یکی از اجداد و نیاکان وی، «یمن» را به مقصد مدینه‌ی منوره ترک نمود و آنجا را مسکن و مأوی خویش گرداند و از چند نسل بعد، امام مالک در همانجا زاده شده و در همانجا رشد و نمو نمود و پرورش یافت. [۱۸۱]

تذکر یک نکته:

باید دانست که میان امام مالک و حضرت انس بن مالک - خادم رسول خدا - هیچ نوع خویشاوندی و قرابتی حکمفرما نیست؛ چرا که امام مالک، یمنی الاصل، و حضرت انس بن مالک - صحابی بزرگوار رسول خدا - مدنی الاصل می‌باشند و در سالی (یعنی ۹۳ ه‍ . ق) که حضرت انس درگذشت، در همان سال، امام مالک چشم به جهان گشود و پا در عرصه‌ی وجود گذاشت.

[۱۸۱] الاعلام (۵/۲۵۷) و « الفتح المبین» مراغی (۱/۱۱۷) و کتاب الشهاوی فی تاریخ التشریع ص ۱۶۳