سود از نظر اسلام و اقتصاد

اولین گام در طریق اصلاح

در فصل‌های سه گانه‌ی گذشته شرح و تفصیل درباره‌ی مفاسد اجتماعی ربا از نظر شما گذشت و این را هم دانستید که این مفاسد و معایب وقتی در جامعه پیدا شد که قانون سودخواری را اجازه داد و واضح است وقتی‌که شخصی دروازه‌ی ربا را به رویش باز و مفتوح می‌یابد، نمی‌خواهد که به کسی قرض حسنه بدهد یا با کس دیگری در تجارت، صنعت و زراعت در فایده و ضرر شریک شود و یا اینکه به اجتماع دست تعاون و مساعدت را از روی اخلاص و محبت به غرض رفع احتیاجات دراز کند. چه چیز او را مانع می‌شود که ثروت اندوخته‌اش را به سرمایه‌دار نسپارد و از آن مفاد معین و تضمین شده را نستاند و در حالی‌که جزیی‌ترین تکلیف را هم متحمل نشده و در خانه‌اش آرام نشسته است؟ در صورتی‌که شما هر دو جناح دروازه بر روی سودخواران صاحب فطرت پست و دنی(فرومایه) باز گذاشتید، محال است که به مواعظ و اندرزهای زبانی و نصایح اخلاقی، سودخوار خون‌خوار از این کار مانع شود؟ نه تنها این، بلکه قانون‌تان مساعد و حامی آن بوده است و از وی پشتیبانی می‌کند و حکومت‌تان هم نظام مالی خود را براساس این فعل حرام – ربا – وضع نموده است. پس چگونه شما می‌توانید با این تعدیلات جزیی و اصلاحات سطحی سد راه و مانع آن گردید؟ حقیقتاً این کار وقتی امکان دارد که دروازه‌ای که فساد و شر از آن در اجتماع داخل می‌شود، بند و مسدود گردد. برای از بین بردن این مرض خانمان‌سوز آنانی‌ که گمان می‌برند که اول باید نظام مالی وضع گردد که در آن سود نبوده باشد موضوع ربا خود به خود از بین می‌رود و یا به موجب قانونی‌که بعد از آن وضع می‌گردد، ربا خواری لغو خواهد شد، این مردم اشخاصی‌اند که می‌خواهند در خانه از راه غیر دروازه دخل شوند. زیرا سود تا وقتی‌که مطابق قانون جواز داشته باشد و محاکم هم مطابق قانون به جواز آن اعتراف کند و معاملات سودی به قوت قانون تطبیق شود و تا وقتی‌که سرمایه‌داران آزادانه مردم را به سود تطمیع کنند و مردم پول‌های خود را بر روی مفاد معین و تضمین شده در بانک‌ها و صندوق‌های احتیاطی به سود بگذارند و تا وقتی‌که این وضع باشد، قطعاً امکان ندارد در موجودیت آن، نظام مالی صحیح و سالم بدون داشتن ربا و داد و ستد آن تبارز کند. اگر محو کردن سود مربوط به نظامی شود که در آن سود نبوده باشد و آن نظام قائم مقام مالی موجود شود، پس یقین داشته باشید تا قیام قیامت روزی برما نخواهد آمد که از لعنت ربا نجات یابیم. لذا اگر خواسته باشید که از شر و فساد آن خلاص شوید باید در اولین گام اصلاحی به قوت قانون، نظام سود خواری را لغو اعلام کنید و بعد از آن خود به خود نظام مالی روی کار می‌آید که در آن سیستم سودخواری وجود ندارد زیرا از قدیم الایام گفته‌اند که احتیاج ما در ایجاد است و این یگانه وسیله‌ای است که راه را برای ایجاد یک نظام مالی سالم، صالح و با انکشاف و ترقی در همه‌ی نواحی زندگی همواره و مهیا می‌سازد.

اوصاف بد و قبیح که به وسیله‌ی سود در وجود مردم پیدا شده است، دارای ریشه‌های عمیق و اصیل در قلوب و ضمایر اجتماع است که محو و از بین بردن آن‌ها با این اجرای ناقص و اعمال سطحی دور از امکان به نظر می‌آید، بلکه برای ازاله‌ی آن لازم است از جمیع تدابیر و اجرائات‌که اسلام آن‌ را مقرر کرده است، استفاده نمود و این نظام را در تمام ساحات زندگی طوری‌که اسلام خواسته است با همه‌ی اخلاص و نیت پاک سرکوب کرد چنان سرکوبی‌که دوباره مجال برخاستن برایش باقی نماند.

اسلام در سرکوب کردن سود تنها به نصایح و مواعظ اخلاقی اکتفا نکرده است، بلکه ضمایر و وجدان مردم را از نگاه دینی از آن متنفر و گریزان می‌سازد و از جانب دیگر به قوت قانون اسلامی همه‌ی معاملات سودی را لغو و حرام اعلام می‌دارد و داد و ستد، کتابت و شهادت را بر آن جرم دانسته است و مرتکبین آن ‌را توسط پلیس مستحق جزا می‌داند و در صورتی‌ که مرتکبین از این عمل زشت و حرام اجتناب نکنند، ایشان ‌را به جزا‌های مختلف از قبیل اعدام برای پند دیگران، مصادره‌ی اموال و غیره محکوم می‌سازد که این جزاها باید از طرف حکومت و قدرت‌های سیاسی تعمیل و تطبیق گردد و از جانب سوم نظام جدید مالی را وضع می‌کند که حکومت موظف می‌گردد، زکات را به وجه شرعی‌اش جمع، ترتیب، تنظیم و توزیع نماید و با وسایل نشر و دعوت مردم را چنان زیر تعلیم و تربیت می‌گیرد که امیال و صفاتی‌ که ایشان ‌را به سودخواری وا می‌داشت در نفوس‌شان سرکوب کند و در نطفه خنثی نماید و در عوض آن در وجودشان صفات عالی انسانی چون تعاون، تعاطف، تراحم، تکافل اجتماعتی، مواسات و همدردی را در فرد و اجتماع بذر، آبیاری و تربیت و تقویت می‌کند تا از آن ثمره و حاصل عملی بردارد. پس هر کسی‌که می‌خواهد نظام سود خواری از صفحه‌ی وجود بکلی محو و نابود گردد، ضروری و حتمی است که با تمام جد و جهد اخلاص و صداقت و عزم متین و راسخ به طریقه‌ای که بیان کردیم، کمر همت را ببندد و آن ‌را عملی سازد.