معيت

معیت در لغت به معنای مقارنت و مصاحبت و همراهی است. و دلیل اثبات معیت بر خداوند این قول او است:

﴿وَهُوَ مَعَكُمۡ أَيۡنَ مَا كُنتُمۡ﴾[الحدید: ۴]. (معنی): «و او با شما است هر كجا باشید». و بر دو قسم است:

معیت عام: كه شامل همه خلق می‌گردد همانند این قول خداوند: ﴿وَهُوَ مَعَكُمۡ أَيۡنَ مَا كُنتُمۡ﴾كه به مقتضای این معیت، احاطه خلق به وسیله علم، قدرت، سلطان، و تدبیر نتیجه می‌شود.

معیت خاص: كه مخصوص رسل و اتباع آنان می‌باشد. همان گونه كه خداوند می‌فرماید: ﴿لَا تَحۡزَنۡ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَنَا﴾[التوبة: ۴۰]. (معنی): «غمگین مباش كه خداوند با ما است».

و همچنین: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَواْ وَّٱلَّذِينَ هُم مُّحۡسِنُونَ ١٢٨﴾[النحل: ۱۲۸]. (معنی): «به راستی خداوند با كسانی است كه تقوا پیشه بوده و احسان می‌كنند». كه به مقتضای این نوع معیت، احاطه همراه با نصر و تایید نتیجه می‌شود.

از جمع میان معیت و علو، دو نتیجه حاصل می‌گردد:

اولاً: میان این دو در واقع هیچ تضاد و تصادمی وجود ندارد. چون در یک امر واحد با یكدیگر اجتماع می‌كنند. و این مسئله مانند این است كه بگوییم: ((ما راه می‌رفتیم، و ماه نیز با ما بود.)) با اینكه همه می‌دانیم كه ماه در آسمان است. ثانیاً اگر حتی فرض شود كه در جمع بین معیت و علو در حق مخلوق منافاتی وجود دارد، این امر ایجاب نمی‌كند كه این امر در حق خالق منافاتی پدید آورد. چون خالق: ﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞ﴾یا هیچ چیز همانند او نیست و او همه چیز را احاطه كرده است. و هرگز صحیح نیست كه معیت خداوند را به گونه‌ای تفسیر كنیم تا از این تفسیر نتیجه شود كه خداوند همراه با ذات خود در هر مكان با ما است. چون:

اولاً: این مسئله غیر ممكن است و با علو او و علو صفات ذاتیه او كه از وی جدا نمی‌شوند منافات دارد.

ثانیاً: این امر خلاف تفسیر سلف می‌باشد.

ثالثاً: بر این گونه تفسیر امور باطلی مترتب می‌گردند.