تعلیقاتی بر عقیده ی واسطیه شیخ الاسلام ابن تیمیه

فهرست کتاب

اصولي كه اهل سنت در بين فرقه‌هاي ديگر امت در آن وسطيت دارند

اصولي كه اهل سنت در بين فرقه‌هاي ديگر امت در آن وسطيت دارند

كه بر پنج قسم است:

اول: اسماء خداوند و صفات او. اهل سنت در مورد اسماء و صفات خداوند میان گروه اهل ((تعطیل)) و ((تشبیه))، گروه وسط را تشكیل می‌دهند. چون اهل تشبیه، صفات خداوند را انكار نموده، و اهل تشبیه آن را همراه با تشبیه به مخلوقات خداوند اثبات می‌كنند. و اهل سنت صفات خداوند را بدون تشبیه اثبات می‌كنند.

دوم: قضاء و قدر. كه مولف آن را به افعال خداوند تعبیر نموده است. و در آن اهل سنت در میان فرقه‌های ((جبریه)) و ((قدریه)) گروه وسط را تشكیل می‌دهند. چون جبریه، قضاء خداوند را در افعال بندگانش اثبات نموده و می‌گویند كه بنده در انجام هر امر مجبور بوده و از خود قدرت، اراده و اختیاری ندارد. و قدریه قضاء خداوند را در افعال بندگانش انكار نموده و می‌گویند، بنده قادر و مختار بوده و فعل و عمل او به قضای خداوند هیچ تعلقی ندارد. و اهل سنت قضاء خداوند را در افعال بندگانش اثبات نموده و می‌گویند بندگان دارای قدرت و اختیار هستند كه خداوند آن را در آنان به ودیعه گذارده و به قضاء خداوند بستگی دارد.

سوم: وعید به عذاب. كه اهل سنت میان فرقه‌های ((وعیدیه)) و ((مرجئه)) گروه وسط را تشكیل می‌دهند. چون وعیدیه می‌گویند كه فاعل و انجام دهنده كبیره در آتش جهنم خالد و جاوید می‌ماند. و مرجئه می‌گویند كه فاعل كبیره در آتش جهنم داخل نخواهد شد و سزاوار دخول به آتش نیست. و اهل سنت می‌گویند، فاعل كبیره در آتش جهنم داخل خواهد شد، اما در آن خالد و جاوید نخواهد ماند.

چهارم: اسماء ایمان و دین. اهل سنت از یک سو بین ((مرجئه)) و از سوی دیگر بین ((معتزله)) و ((حروریه)) حكم گروه وسط را دارند. چون مرجئه فاعل كبیره را مومنی كامل الإیمان نامیده و معتزله و حروریه او را غیر مومن می‌نامند. اما معتزله می‌گویند فاعل كبیره نه مومن و نه كافر است، بلكه منزلتی میان این دو منزلت دارد. و حروریه می‌گویند كه فاعل كبیره كافر است. اما اهل سنت می‌گویند، فاعل كبیره مومنی ناقص الإیمان است. یا به زبانی دیگر، مومن است به ایمانش، و فاسق است به سبب كبیره اش.

پنجم: اصحاب رسول جاهل سنت در میان ((روافض)) و ((خوارج)) گروه وسط را تشكیل می‌دهند. چون روافض (شیعه) در عشق به آل بیت رسول جزیاده روی و غلو نمودند تا اینكه آنان را بسیار بالاتر از منزلتشان نشان دادند. و خوارج به آنان بغض ورزیده و ناسزا می‌گویند. اما اهل سنت همه صحابه را دوست داشته، و هر كدام از آنان را در منزلت حقیقی‌اش و بدون غلو و تقصیر معرفی می‌كنند.