تعلیقاتی بر عقیده ی واسطیه شیخ الاسلام ابن تیمیه

فهرست کتاب

دليل بر رويت خداوند، اين قول او است

دليل بر رويت خداوند، اين قول او است

﴿لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ ٱلۡحُسۡنَىٰ وَزِيَادَةٞ[یونس: ۲۶]. (معنی): «برای محسنان، پاداشی نیكو، و زیاده بر آن می‌باشد». و حضرت رسول ((زیاده)) را به نظر به وجه خداوند تفسیر كرده‌اند. همچنین این قول رسول جكه گفتند: «إِنَّكُمْ سَتَرَوْنَ رَبَّكُمْ كَمَا تَرَوْنَ الْقَمَرَ لَيْلَةَ الْبَدْرِ لاَ تُضَامُّونَ فِى رُؤْيَتِهِ فَإِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ لاَ تُغْلَبُوا عَلَى صَلاَةٍ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ ، وَقَبْلَ غُرُوبِهَا فَافْعَلُوا». (معنی): «شما پروردگار خود را به همان سهولت و آسانی رویت می‌كنید، كه در شب بدر ماه را می‌بینید، و در رویت او از سختی و ازدحام به دور خواهید بود. پس اگر توانستید كه بر نماز قبل از طلوع خورشید و قبل از غروب آن پایداری و محافظت كنید، اینكار را بكنید». در این حدیث، ((رویت)) به ((رویت)) تشبیه شده است، و نه (مرئی)) (آنچه كه دیده می‌شود) به ((مرئی)). چون ((كاف)) تشبیه به فعل رویت وارد شده و به مصدر تاویل گشته است. و همچنین، چون خداوند، مثل و مانندی ندارد. ﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞ.و منظور از دو نماز مذكور در حدیث، همان نمازهای فجر و عصر می‌باشد. و رویت خداوند در آخرت صورت می‌پذیرد، نه در دنیا و دلیل آن این قول خداوند به موسی است كه هنگامی كه از خداوند خواست تا او را ببیند، خداوند به او پاسخ داد كه ﴿لَن تَرَىٰنِي[الأعراف: ۱۴۳]. یعنی: «اینكه مرا نمی‌بینی». و همچنین این سخن رسول جكه فرمودند: «واعلموا انكم لن تروا ربكم حتي تموتوا». (معنی): «و بدانید كه شما پروردگار خود را نخواهید دید، تا اینكه بمیرید». و رویت پروردگار، كفار را شامل نمی‌گردد، و دلیل آن این قول پروردگار است: ﴿كَلَّآ إِنَّهُمۡ عَن رَّبِّهِمۡ يَوۡمَئِذٖ لَّمَحۡجُوبُونَ ١٥[المطففین: ۱۵]. (معنی): «هرگز. آنان در آن روز از پروردگار خود در حجابند». و اهل سنت این رویت را به مشاهده عینی تفسیر كرده‌اند، و دلایل آن این گونه است:

اولاً: خداوند، نظر را به وجه (صورت) اضافه كرده است، كه محل عین (چشم) است، و گفته است: ﴿وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاضِرَةٌ ٢٢ إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٞ ٢٣[القیامة: ۲۲-۲۳]. (معنی): «رخسارهایی آن روز از شادی بر افروخته است، و به پروردگار خود می‌نگرند».

ثانیاً: در حدیث آمده است كه: «إِنَّكُمْ سَتَرَوْنَ رَبَّكُمْ عیاناً». (معنی): «شما پروردگار خود را به صورت عیان خواهید دید».

اهل تاویل، ((رویت)) را به ((ثواب)) تفسیر كرده‌اند. بدین معنی كه شما ثواب پروردگار خود را خواهید دید. و به آنان جواب می‌دهیم كه این تفسیر خلاف ظاهر لفظ و اجماع سلف بوده و برای آن دلیلی وجود ندارد.