زمينه‌های فعالّیت عقل
کسانی که می‌خواهند به وسیله عقل، از وحی الهی بی‌نیاز شوند، ستم بزرگی را در حق عقل روا می‌دارند و انرژی آن را غیر جای خودش هدر می‌دهند. «زیرا عقل ویژگی‌ها، میدان و قدرت مختص به خود را دارد و وقتی که خارج از مقتضّیات خاص خود بکار برده شود، درست عمل نمی‌کند و از حدودش خارج می‌شود، در صورتی که در غیر میدان خود به جریان انداخته شود، واژگون شده و می‌لغزد و در صورتی که بالاتر از قدرت و توانش، بر آن تکلیف شود، بهره‌ای جز ناتوانی و درماندگی نخواهد داشت».
عرصه‌ی فعّالیت عقل، جهان مادی و محسوس یا جهان طبیعت است. میدان گسترده‌ای که در آن به گردش و جریان در می‌آید، موجودات پنهان آن را کشف و استخراج، میان علت‌ها و معلول‌ها و مقدمات و نتایج ارتباط برقرار می‌کند و به کشف و اختراع می‌پردازد، با کسب مهارت در علوم سودمند، در عرصه‌های مختلف زندگی فعّالیت می‌کند و کاروان پیشرفت [مادّی] بشر را پیش می‌برد.
ولی همین که عقل مجبور شود، به جایی خارج از محدوده‌اش، یعنی ماوراء طبیعت، وارد شود، قطعاً بعد از مدّتی طولانی از کاوش و خستگی طاقت‌فرسا، با نتایجی برمی‌گردد که نه تشنه‌ای را سیراب می‌کند و نه بیماری را شفا می‌دهد، بلکه به بیراهه رفته و جز هذیان‌گویی چیزی برای گفتن ندارد» [۳۵].
[۳۵] نظرات فی النبوّة ص (۱۷)