پیامبران و رسالت الهی

نوشتارهایی که مردم را از انتخاب برخی از پیامبران، بازمی‌دارد

احادیث و روایاتی از رسول الله ص، وارد شده است، که مسلمانان را از انتخاب و ترجیح برخی از پیامبران، باز می‌دارد. ابوسعید خُدریس، روایت می‌کند که: رسول اللهصفرمود: «لا تُخیّروا بینَ الأنبیاءِ» [۲۵۱]«پیامبران را بر یکدیگر برتری ندهید».

ابوهریره در همین مفهوم، از رسول اللهص، روایت می‌کند که: رسول اللهُص، فرمود: «لا تفضّلوا بین الأنبیاء» [۲۵۲].

در آیات قرآن، برتری برخی از پیامبران و فرستادگان الهی، بر برخی دیگر، آمده است، اما این احادیث، با آن آیات، تعارض و مخالفتی ندارد؛ چرا‌که نهی وارد شده در احادیث، زمانی استت که، برتری دادن، همراه با طرفداری، تعصّب و یا عیب‌جویی بر برخی پیامبران باشد، یا این‌که، به درگیری و فتنه منجر شود [۲۵۳].

در حدیث زیر، دلیل بازداشتن از ترجیح برخی از پیامبران بر برخی دیگر، آمده است: «مردی مسلمان، یک مرد یهودی را، مورد فحش و ناسزاگویی قرار داد. مسلمان گفت: سوگند به داتی، که محمّدص، را بر جهانیان برگزید. مرد یهودی هم گفت: سوگند به ذاتی، که موسی را بر جهانیان برتری داد. سپس مرد مسلمان دستش را بلند کرد و یک سیلی به یهودی زد. در این هنگام، مرد یهودی، برای شکایت، نزد رسول اللهصرفت و ماجرای درگیری با مسلمان را، به عرض ایشان رسانید. سپس رسول اللهص، مرد مسلمان را فراخواند و فرمود: «لا تُخَيِّرُونِي عَلَى مُوسَى فَإِنَّ النَّاسَ يَصْعَقُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَأَصْعَقُ مَعَهُمْ فَأَكُونُ أَوَّلَ مَنْ يُفِيقُ، فَإِذَا مُوسَى بَاطِشٌ جَانِبَ الْعَرْشِ، فَلا أَدْرِي أَكَانَ فِيمَنْ صَعِقَ فَأَفَاقَ قَبْلِي، أَوْ كَانَ مِمَّنِ اسْتَثْنَى الله» [۲۵۴].

«مرا بر موسی ترجیح ندهید. زیرا همۀ مردم روز قیامت بیهوش می‌شوند. من نیز همراه آنها بیهوش می‌شوم. و اولین کسی هستم که بهوش می‌آیم و موسی را می‌بینم که گوشة عرش را بدست گرفته است. ولی نمی‌دانم که او از کسانی است که بیهوش شده و قبل از از من بهوش آمده است یا از کسانی است که خدا او را استثناء نموده است». (اصلاً بیهوش نشده است).

در روایت دیگری، از بخاری، آمده است: «لا تفضّلوني علی الأنبیاء»«مرا بر انبیاء برتری ندهید» و روایت دیگری فرمود: «لا تُخیّروا بین الأنبیاء»‏«‏انبیاء را بر یکدیگر برتری ندهید».

ابن حجر، پیرامون این موضوع می‌گوید: «علماء، در مورد نهی رسول اللهص، از برتری دادن انبیاء بر هم‌دیگر، گفته‌اند: نهی، متوجّه کسانی است که خودسرانه و بدون دلیل، انبیاء را بر هم‌دیگر برتری می‌دهند، یا به‌گونه‌ای این کار را می‌کنند، که منجر به اهانت، به برخی از آن‌ها می‌شود، یا ایجاد تنش و خصومت می‌کند. شاید منظور این است که، یکی را با همه نوع فضایل بر دیگری برتری ندهید، آن‌گونه که قائل به هیچ نوع فضیلتی، برای دیگری نباشید» [۲۵۵].

هم‌چنین، از برخی اهل علم نقل می‌کند که گفته‌اند: «روایات و اخبار وارد شده، در مورد "نهی از انتخاب و ترجیح پیامبران بر هم‌دیگر"، تنها برای موارد مجادله با اهل کتاب و برتری‌دادن یکی از پیامبران، بر دیگران است، چون در این‌گونه برتری‌طلبی‌ها، که وقتی در بین پیروان دو دین صورت می‌گیرد، کمتر اتفاق می‌افتد که یکی از دو طرف، به پیامبر طرف مقابل، توهین نکند و با این کار مرتکب کفر نشود، امّا انتخاب و ترجیح، با تکیه بر مقایسه‌ و برشمردن فضایل هرکدام از پیامبران، در صورتی که تنها برای رجحان و انتخاب باشد، شامل نهی نمی‌شود» [۲۵۶].

[۲۵۱] متفق علیه مسلم و بخاری، مشکاة المصابیح (۳/۱۱۴) [۲۵۲] بخاری، المشکاة (۳/۱۱۴) [۲۵۳] شرح طحاویه ص (۱۷۰) [۲۵۴] صحیح بخاری، کتاب الانبیاء، باب وفات موسی فتح الباری (۶/۴۴۱) [۲۵۵] فتح الباری (۶/۴۴۱) [۲۵۶] قبلی، ر.ک: تفسیر ابن کثیر و تفسیر قرطبی در تفسیر آیه (۲۵۳) بقره.