تفسیر سوره‌ی نبأ

مکی و ۴۰ آیه است.

آیه‌ی ۵-۱:

﴿عَمَّ يَتَسَآءَلُونَ١﴾[النبأ: ۱]. «(کافران) دربارۀ چه چیز از یکدیگر می‌پرسند».

﴿عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِيمِ٢﴾[النبأ: ۲].«(آری) از خبری بزرگ (می‌پرسند)».

﴿ٱلَّذِي هُمۡ فِيهِ مُخۡتَلِفُونَ٣﴾[النبأ: ۳]. «(خبری) که آنان در آن اختلاف دارند».

﴿كَلَّا سَيَعۡلَمُونَ٤﴾[النبأ: ۴]. «نه! خواهند دانست».

﴿ثُمَّ كَلَّا سَيَعۡلَمُونَ٥﴾[النبأ: ۵]. «باز هم (می‌گویم) نه! خواهند دانست».

﴿عَمَّ يَتَسَآءَلُونَ١﴾کسانی‌که آیات خدا را تکذیب می‌کنند از چه چیزی می‌ترسند؟ سپس آنچه را که از آن می‌پرسند بیان کرد و فرمود: ﴿عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِيمِ٢ ٱلَّذِي هُمۡ فِيهِ مُخۡتَلِفُونَ٣﴾از خبری بزرگ می‌پرسند که ستیز و اختلافشان در آن طولانی شده و آن را تکذیب کرده و بعید می‌دانند.

و آن خبری است که شک و تردید را نمی‌پذیرد ولی تکذیب کنندگان به لقای پروردگارشان ایمان نمی‌آورند گرچه هر نشانه‌ای برایشان بیاید تا آن که عذاب دردناک را می‌بینند.

بنابراین فرمود: ﴿كَلَّا سَيَعۡلَمُونَ٤﴾وقتی عذاب بر آن‌ها نازل شود آنچه را که تکذیب می‌کنند خواهند دانست، آنگاه که به‌سوی آتش دوزخ سوق داده می‌شوند و به آن‌ها گفته می‌شود: [الطور: ۱۴]. ﴿هَٰذِهِ ٱلنَّارُ ٱلَّتِي كُنتُم بِهَا تُكَذِّبُونَ١٤﴾[الطور: ۱۴]. «این دوزخی است که آن‌را تکذیب می‌کردید». سپس خداوند متعال نعمت‌ها و دلایلی را بر صحت پیام پیامبران بیان کرد و فرمود:

آیه‌ی ۱۶-۶:

﴿أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ مِهَٰدٗا٦﴾[النبأ: ۶]. «آیا زمین را بستری نگردانده‌ایم».

﴿وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا٧﴾[النبأ: ۷]. «و آیا کوه‌ها را میخ‌هائی ننموده‌ایم»؟.

﴿وَخَلَقۡنَٰكُمۡ أَزۡوَٰجٗا٨﴾[النبأ: ۸]. «و شما را به صورت جفت‌های (نر و ماده) آفریده‌ایم».

﴿وَجَعَلۡنَا نَوۡمَكُمۡ سُبَاتٗا٩﴾[النبأ: ۹]. «و خوابتان را مایۀ آرامش قرار داده‌ایم».

﴿وَجَعَلۡنَا ٱلَّيۡلَ لِبَاسٗا١٠﴾[النبأ: ۱۰]. «و شب را پوششی ساخته‌ایم».

﴿وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا١١﴾[النبأ: ۱۱]. «و روز را وقت کسب معاش گردانده‌ایم».

﴿وَبَنَيۡنَا فَوۡقَكُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا١٢﴾[النبأ: ۱۲]. «و بالای سر شما هفت آسمانِ استوار بنا نهاده‌ایم».

﴿وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا١٣﴾[النبأ: ۱۳]. «و (خورشید) را چراغی درخشان ساخته‌ایم».

﴿وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا١٤﴾[النبأ: ۱۴]. «و از ابرها آبی فروریزان فرستاده‌ایم».

﴿لِّنُخۡرِجَ بِهِۦ حَبّٗا وَنَبَاتٗا١٥﴾[النبأ: ۱۵]. «تا به وسیله آن دانه و گیاه را برآوریم».

﴿وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا١٦﴾[النبأ: ۱۶]. «و نیز باغ‌هایی (با درختان) انبوه».

آیا نعمت‌های بزرگی به شما نداده‌ایم و زمین را برایتان بستری نگردانده‌ایم و آن را برای منافعتان از قبیل شخم زدن و بنای مسکن و راه‌ها آماده ننموده‌ایم؟!.

﴿وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا٧﴾و کوه را میخ‌هائی کرده‌ایم که زمین را نگاه می‌دارند تا زمین تکان نخورد.

﴿وَخَلَقۡنَٰكُمۡ أَزۡوَٰجٗا٨﴾و شما را مرد و زن آفریده‌ایم تا هریک در آغوش دیگری آرام بگیرد و مودّت و مهربانی پدید آید و از آن دو فرزند به دنیا آید. در اینجا به لذت نکاح و ازدواج اشاره شده است.

﴿وَجَعَلۡنَا نَوۡمَكُمۡ سُبَاتٗا٩﴾و خوابتان را مایه آرامش و راحتی و پایان کارهایتان قرار داده‌ایم که اگر در شب هم کار می‌کردید به بدن شما زیان می‌رسید. پس خداوند شب و خواب را قرار داده است که مردم را فرا می‌گیرند تا حرکت‌های زیان آورشان سکون پیدا کند و به استراحتی که مفید است، برسند.

﴿وَبَنَيۡنَا فَوۡقَكُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا١٢﴾و بر بالای سرتان هفت آسمان که در نهایت قوّت و صلابت و سختی است آفریده‌ایم. خداوند با قدرت خویش این آسمان‌ها را نگاه داشته و آن‌ها را سقفی برای زمین کرده است و آسمان برای اهل زمین فواید عدیده‌ای دارد.

بنابراین، از منافع آسمان یکی خورشید است که آن را بیان کرد و فرمود: ﴿وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا١٣﴾با استعمال واژه چراغ به نعمت نور و روشنایی خورشید اشاره کرد که برای مردم بسیار ضروری است. و با استعمال واژه « وهّاج» به گرمای خورشید اشاره نمود که به وسیله آن میوه‌ها می‌رسند و منافعی دیگر دارد.

﴿وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا١٤﴾تا به وسیله آن ابر دانه و حبوبات را از قبیل گندم و جو و ذرت و برنج و دیگر دانه‌های که انسان‌ها می‌خورند برویانیم. نیز به وسیله آن گیاهان را برآوریم و این همه گیاهان را شامل می‌شود. گیاهانی که خداوند آن‌ها را روزی چهارپایانشان کرده است.

﴿وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا١٦﴾و نیز باغ‌هایی انبوه (رویانده‌ایم) که در آن انواع میوه‌های لذیذ است. پس خداوندی که این نعمت‌های بزرگ و بی‌شمار را که اندازه و ارزش آن وصف ناپذیر می‌باشد عطا کرده است چگونه به او کفر می‌ورزید و آنچه را که به شما خبر داده تکذیب می‌کنید، و زنده شدن پس از مرگ و رستاخیز را دروغ می‌انگارید؟! و چگونه از نعمت‌های پروردگارتان برای نافرمانی او استفاده می‌کنید و نعمت‌های خدا را انکار می‌نمایید؟!.

آیه‌ی ۳۰-۱۷:

﴿إِنَّ يَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ كَانَ مِيقَٰتٗا١٧﴾[النبأ: ۱۷]. «بی‌گمان روز داوری به هنگامی معیّن است».

﴿يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا١٨﴾[النبأ: ۱۸]. «روزی‌که در صور دمیده می‌شود و شما آن‌گاه گروه گروه می‌آئید».

﴿وَفُتِحَتِ ٱلسَّمَآءُ فَكَانَتۡ أَبۡوَٰبٗا١٩﴾[النبأ: ۱۹]. «و آسمان شکافته می‌شود و دروازه دروازه می‌گردد».

﴿وَسُيِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَكَانَتۡ سَرَابًا٢٠﴾[النبأ: ۲۰]. «و کوه‌ها روان و چون سراب می‌شوند».

﴿إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتۡ مِرۡصَادٗا٢١﴾[النبأ: ۲۱]. «بی‌گمان دوزخ چشم به راه است».

﴿لِّلطَّٰغِينَ مَ‍َٔابٗا٢٢﴾[النبأ: ۲۲]. «بازگشتگاه سرکشان است».

﴿لَّٰبِثِينَ فِيهَآ أَحۡقَابٗا٢٣﴾[النبأ: ۲۳]. «در آن‌جا مدّت زمان طولانی ماندگارند».

﴿لَّا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا٢٤﴾[النبأ: ۲۴]. «در آن‌جا نه (هوای) خنکی می‌چشند و نه نوشیدنی گوارائی می‌نوشند».

﴿إِلَّا حَمِيمٗا وَغَسَّاقٗا٢٥﴾[النبأ: ۲۵]. «مگر آب جوش و خوانابه‌ای».

﴿جَزَآءٗ وِفَاقًا٢٦﴾[النبأ: ۲۶]. «این کیفری است مناسب و موافق (حال و وضعیت آنها)».

﴿إِنَّهُمۡ كَانُواْ لَا يَرۡجُونَ حِسَابٗا٢٧﴾[النبأ: ۲۷]. «بی‌گمان آنان امید حساب را نداشتند».

﴿وَكَذَّبُواْ بِ‍َٔايَٰتِنَا كِذَّابٗا٢٨﴾[النبأ: ۲۸]. «و آیات ما را به کلّی دروغ انگاشتند».

﴿وَكُلَّ شَيۡءٍ أَحۡصَيۡنَٰهُ كِتَٰبٗا٢٩﴾[النبأ: ۲۹]. «و همه چیز را با نوشتن حفظ کردیم».

﴿فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِيدَكُمۡ إِلَّا عَذَابًا٣٠﴾[النبأ: ۳۰]. «پس (طعم تلخ عذاب را) بچشید که در حق شما جز عذاب نخواهیم افزود».

خداوند آنچه را که در روز قیامت رخ می‌دهد بیان کرد، قیامتی که تکذیب کنندگان از آن می‌پرسند و مخالفان ستیزه جو آن‌را انکار می‌کنند. و فرمود که آن روزی بزرگ است و آن‌را خداوند میعادی برای خلق قرار داده‌است: ﴿يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا﴾در صور دمیده می‌شود و آنگاه شما دسته دسته و گروه گروه می‌آئید و در آن انواع زلزله و آشفتگی‌ها پیش می‌آید که کودک را پیر می‌کند و دل‌ها را به تکان می‌اندازد، و کوه‌ها به حرکت در می‌آیند تا به صورت غباری پراکنده در می‌آیند و آسمان پاره می‌گردد و چند دروازه در آن پدید می‌آید و خداوند میان خلائق با حکم عادلانه‌اش داوری می‌نماید و آتش جهنم را که برای سرکشان آماده کرده و جایگاه آنان قرار داده‌است افروخته می‌شود و آن‌ها تا مدّت زمانی طولانی در آن ماندگار خواهند بود.

﴿أَحۡقَابٗا﴾احقاب جمع حقب است و حقب آنگونه که بسیاری از مفسّران گفته اند: هشتاد سال یک حقب است.

وقتی وارد دوزخ می‌گردند: ﴿لَّا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا٢٤﴾در آن جا نه هوای خنکی می‌چشند و نه نوشیدنی گوارائی می‌نوشند. یعنی نه چیزی می‌یابند که تن و بدنشان را خنک کند و نه نوشیدنی می‌یابند که تشنگی آن‌ها را رفع نماید.

﴿إِلَّا حَمِيمٗا وَغَسَّاقٗا٢٥﴾آنچه می‌یابند و می‌نوشند فقط آب جوش و داغی است که چهره‌هایشان را بریان و روده‌هایشان را پاره پاره می‌نماید. و چیزی دیگر که می‌نوشند خونابه و زردآبه است که از بدن دوزخیان بیرون می‌آید و بسیار بدبو و بدمزه است.

آن‌ها سزاوار این عقوبت‌های خطرناک و زشت گردیده‌اند چون این عقوبت‌ها در برابر کارهایی که می‌کرده‌اند سزای مناسب آن‌هاست و خداوند بر آن‌ها ستم نکرده بلکه خودشان بر خویشتن ستم نموده‌اند.

بنابراین، اعمالشان را که به سبب آن سزاوار این سزا گشته‌اند، ذکر نمود و فرمود: ﴿إِنَّهُمۡ كَانُواْ لَا يَرۡجُونَ حِسَابٗا٢٧﴾آنان به زنده شدن پس از مرگ و به این که خداوند مردم را بر کارهای نیک و بد جزا و سزا خواهد داد،ایمان نداشتند. بنابراین، برای آخرت خود عمل نکردند.

﴿وَكَذَّبُواْ بِ‍َٔايَٰتِنَا كِذَّابٗا٢٨﴾و آیات ما را به صورت صریح و روشن تکذیب کردند، معجزات نزد آن‌ها آمد اما آنان با آن مخالفت ورزیدند. ﴿وَكُلَّ شَيۡءٍ أَحۡصَيۡنَٰهُ كِتَٰبٗا٢٩﴾و هر چیز کم و یا زیاد و نیک و بدی را در لوح محفوظ ثبت و ضبط نموده‌ایم. پس گناهکاران گمان نبرند که ما آن‌ها را در برابر گناهانی عذاب داده‌ایم که مرتکب آن نشده‌اند، و گمان نبرند که چیزی از اعمالشان ضایع می‌گردد و یا به اندازه ذرّه‌ای فراموش می‌شود. همان طور که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَوُضِعَ ٱلۡكِتَٰبُ فَتَرَى ٱلۡمُجۡرِمِينَ مُشۡفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَٰوَيۡلَتَنَا مَالِ هَٰذَا ٱلۡكِتَٰبِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةٗ وَلَا كَبِيرَةً إِلَّآ أَحۡصَىٰهَاۚ وَوَجَدُواْ مَا عَمِلُواْ حَاضِرٗاۗ وَلَا يَظۡلِمُ رَبُّكَ أَحَدٗا٤٩﴾[الکهف: ۴۹]. «و نامه اعمال گذارده می‌شود آنگاه بزهکاران را می‌بینی که از آنچه در آن است هراس دارند و می‌گویند: وای بر ما! این چه کتابی است که هیچ گناه کوچک و بزرگی را نگذاشته مگر آن را برشمرده است»؟!. و هر آنچه را که کرده‌اند حاضر می‌یابند و پروردگارت بر هیچ کسی ستم نمی‌کند.

﴿فَذُوقُواْ﴾ای تکذیب کنندگان! بچشید این عذاب دردناک و رسوایی همیشگی را ﴿فَلَن نَّزِيدَكُمۡ إِلَّا عَذَابًا﴾که در حق شما جز عذاب نخواهیم افزود. پس هر وقت و هر لحظه عذابشان بیشتر می‌گردد و این آیه سخت‌ترین آیه در بیان شدت عذاب اهل دوزخ است. خداوند ما را از دوزخ در امان دارد.

آیه‌ی ۳۶-۳۱:

﴿إِنَّ لِلۡمُتَّقِينَ مَفَازًا٣١﴾[النبأ: ۳۱]. «بی‌گمان پرهیزگاران کامیابی (بزرگی) دارند».

﴿حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا٣٢﴾[النبأ: ۳۲]. «باغ‌ها و درختان انگور (بهرۀ ایشان می‌گردد».

﴿وَكَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا٣٣﴾[النبأ: ۳۳]. «و دختران نوجوان نارپستان هم‌ سن و سال».

﴿وَكَأۡسٗا دِهَاقٗا٣٤﴾[النبأ: ۳۴]. «و جام پر از شراب».

﴿لَّا يَسۡمَعُونَ فِيهَا لَغۡوٗا وَلَا كِذَّٰبٗا٣٥﴾[النبأ: ۳۵]. «آن‌ها در آن‌جا نه سخن بیهوده‌ای می‌شنوند و نه تکذیبی (می‌شنوند)».

﴿جَزَآءٗ مِّن رَّبِّكَ عَطَآءً حِسَابٗا٣٦﴾[النبأ: ۳۶]. «این پاداشی از سوی پروردگارت (است) پاداش و بخششی از روی حساب».

وقتی حالت گناهکاران را بیان کرد، سرانجام پرهیزگاران را نیز ذکر نمود و فرمود: ﴿إِنَّ لِلۡمُتَّقِينَ مَفَازًا٣١﴾بی‌گمان کسانی که با انجام عبادت الهی و دوری از نافرمانی‌اش از خشم و ناخشنودی خداوند دوری و پرهیز کرده‌اند، رستگاری و موفقیت و نجات از جهنم بهره ایشان است.

﴿حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا٣٢﴾باغ‌هایی که انواع درختان و انواع میوه‌ها و انواع انگورها را در بردارند. در میان این باغ‌ها رودها روان است. انگور را به طور خاص بیان کرد چون مهم است و در این باغ‌ها به کثرت وجود دارد.

آن‌ها در بهشت آنگونه که دل می‌خواهد همسرانی دارند، ﴿وَكَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا٣٣﴾دختران نوجوان نارپستان هم سن و سال. معمولا افراد هم سن و سال یکدیگر را دوست می‌دارند و از هم لذّت می‌برند. و سنّی که آن‌ها در آن هستند سی و سه سالگی است که بهترین سن جوانی است.

﴿وَكَأۡسٗا دِهَاقٗا٣٤﴾و جامی پر از شراب که مایه لّذت نوشندگان است. ﴿لَّا يَسۡمَعُونَ فِيهَا لَغۡوٗا﴾یعنی آن‌ها در بهشت سخن بیهوده و بی‌فایده‌ای نمی‌شنوند. ﴿وَلَا كِذَّٰبٗا﴾و نه گناهی می‌شنوند. همانطور که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿لَا يَسۡمَعُونَ فِيهَا لَغۡوٗا وَلَا تَأۡثِيمًا٢٥ إِلَّا قِيلٗا سَلَٰمٗا سَلَٰمٗا٢٦﴾[الواقعة: ۲۵-۲۶]. «آنچه در آن جا سخن بیهوده و گناهی نمی‌شنوند. آنچه می‌شنوند (واژه زیبای) سلام است».

و خداوند این پاداش بزرگ را از سر فضل و احسان خودش به آنها عطا کرده است. ﴿جَزَآءٗ مِّن رَّبِّكَ عَطَآءً حِسَابٗا٣٦﴾به سبب اعمالی که خداوند توفیق انجامش را به آن‌ها داده و آن را سببی برای رسیدن به نعمت‌های الهی قرار داده‌است این پاداش بزرگ را دریافته‌اند.

آیه‌ی ۴۰-۳۷:

﴿رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا يَمۡلِكُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا٣٧﴾[النبأ: ۳۷]. «پروردگار مهربان آسمان‌ها و زمین و همۀ چیزهائی که درمیان آن‌ها قرار دارد. از (عظمت) او نمی‌توانند سخنی بگویند».

﴿يَوۡمَ يَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ صَفّٗاۖ لَّا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا٣٨﴾[النبأ: ۳۸]. «روزی که جبرئیل و (دیگر) فرشتگان به صف می‌ایستند، سخن نمی‌گویند، مگر کسی‌که خداوند به او اجازه دهد و او نیز سخن راست و درست بگوید».

﴿ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَ‍َٔابًا٣٩﴾[النبأ: ۳۹]. «آن روز واقعیت دارد و حق است، پس هرکس بخواهد می‌تواند عمل درستی انجام دهد که در روز قیامت به‌سوی او بازمی‌گردد».

﴿إِنَّآ أَنذَرۡنَٰكُمۡ عَذَابٗا قَرِيبٗا يَوۡمَ يَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ يَدَاهُ وَيَقُولُ ٱلۡكَافِرُ يَٰلَيۡتَنِي كُنتُ تُرَٰبَۢا٤٠﴾[النبأ: ۴۰]. «به‌راستی ما شما را از عذابی نزدیک بیم دادیم روزی‌که انسان آنچه را با دستان خویش پیش فرستاده است می‌بیند و کافر می‌گوید: کاش من خاک می‌بودم»!.

کسی‌که این نعمت‌ها را به آنان بخشیده پروردگارشان است. ﴿رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا﴾پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن‌هاست. کسی‌که آسمان‌ها و زمین را آفریده سامان داده‌است، ﴿ٱلرَّحۡمَٰنِ﴾خداوند مهربانی که رحمت او همه چیز را فرا گرفته و او آن‌ها را پرورش داده و بر آنان رحم نموده ودر حقّشان لطف کرده است تا این نعمت‌ها را به دست آورند.

سپس عظمت و فرمانروایی بزرگ خداوند را در روز قیامت بیان کرد که همه مردم در آن روز ساکت هستند و سخن نمی‌گویند. ﴿لَا يَمۡلِكُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا﴾از عظمت خداوند نمی‌تواند سخنی بگوید، مگر کسی‌که خدا به او اجازه بدهد و سخن درستی بگوید. پس هیچ‌کس نمی‌تواند سخنی بگوید مگر با این دو شرط: یکی این که خداوند به او اجازه سخن گفتن را بدهد، دوم این که سخن درستی بگوید. چون ﴿ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمُ ٱلۡحَقُّ﴾آن روز حق است و باطل در آن راه ندارد و دروغ فایده‌ای نخواهد داشت.

﴿يَوۡمَ يَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ صَفّٗا﴾آن روزی است که جبرئیل÷که برترین فرشتگان است و دیگر فرشتگان همه به صف می‌ایستند و در برابر خداوند فروتن می‌باشند. و سخن نمی‌گویند: مگر کسی‌که خداوند مهربان به او اجازه دهد و او نیز سخن راست و درست بگوید.

وقتی ترغیب نمود و بیم داد و مژده و هشدار داد و فرمود: آن روز راستین است، پس هرکس بخواهد بازگشتگاهی نیک به‌سوی پروردگارش بجوید.

به‌راستی ما شما را از عذابی نزدیک بیم می‌دهیم. چون آن عذاب نزدیک است و خواهد آمد و هر آنچه که می‌آید نزدیک است. در آن روز هرکس آنچه را که برای آن روز پیش فرستاده است نظاره می‌کند. یعنی به چیزی نگاه می‌کند که برایش اهمیت دارد و به‌سویش پناه می‌برد. پس در این جهان بنگرید که برای جهان آخرت چه چیزی پیش می‌فرستید.

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡتَنظُرۡ نَفۡسٞ مَّا قَدَّمَتۡ لِغَدٖۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ١٨﴾[الحشر: ۱۸]. «ای مؤمنان! از خدا پروا بدارید، و هرکس بنگرد که برای فردا چه آماده کرده است. و از خدا پروا بدارید، بی‌گمان خداوند به آنچه می‌کنید آگاه است». پس اگر در آن روز خیر و خوبی یافت باید خدا را ستایش کند و اگر غیر از آن را یافت جز خودش کسی را ملامت نکند.

بنابراین کافران در روز قیامت از شدّت حسرت و ندامت آرزوی مرگ می‌کنند. و کافر می‌گوید: «ای کاش من خاک می‌بودم!» از خداوند می‌خواهیم که ما را از کفر و همه بدی‌ها دور بدارد بی‌گمان او بخشنده بزرگوار است.

پایان تفسیر سوره‌ی نبأ