تفسیر سوره‌ی ماعون

مکی و ۷ آیه است.

آیه‌ی ۷-۱:

﴿أَرَءَيۡتَ ٱلَّذِي يُكَذِّبُ بِٱلدِّينِ١﴾[الماعون: ۱]. «آیا نگریسته‌ای به کسی‌که جزای اعمال را دروغ انگاشت»؟.

﴿فَذَٰلِكَ ٱلَّذِي يَدُعُّ ٱلۡيَتِيمَ٢﴾[الماعون: ۲]. «آن شخص همان کسی است که یتیم را (با اهانت) از خود می‌راند».

﴿وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِينِ٣﴾[الماعون: ۳]. «و بر خوراک دادن بینوا ترغیب نمی‌کند».

﴿فَوَيۡلٞ لِّلۡمُصَلِّينَ٤﴾[الماعون: ۴]. «پس وای بر آن نمازگزاران».

﴿ٱلَّذِينَ هُمۡ عَن صَلَاتِهِمۡ سَاهُونَ٥﴾[الماعون: ۵]. «همان کسانی‌که از نماز خویش غافلند».

﴿ٱلَّذِينَ هُمۡ يُرَآءُونَ٦﴾[الماعون: ۶]. «آنان‌که خودنمایی می‌کنند».

﴿وَيَمۡنَعُونَ ٱلۡمَاعُونَ٧﴾[الماعون: ۷]. «و از به امات دادن وسایل خانه خودداری می‌ورزند».

﴿أَرَءَيۡتَ ٱلَّذِي يُكَذِّبُ بِٱلدِّينِ١﴾آیا ننگریسته‌ای به کسی‌که زنده شدن پس از مرگ و جزا را دروغ می‌انگارد و به آنچه پیامبران آورده‌اند ایمان ندارد؟!.

﴿فَذَٰلِكَ ٱلَّذِي يَدُعُّ ٱلۡيَتِيمَ٢﴾چنین کسی، یتیم را با خشونت از خود دور می‌کند و به خاطر سنگدلی‌اش بر او رحم نمی‌کند چون به پاداش و عقابی امید ندارد. ﴿وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِينِ٣﴾و دیگران را بر خوراک دادن یتیم تشویقی و ترغیب نمی‌نماید. و به طریق اولی خودش بینوایان را غذا و خوراک نمی‌دهد.

﴿فَوَيۡلٞ لِّلۡمُصَلِّينَ٤ ٱلَّذِينَ هُمۡ عَن صَلَاتِهِمۡ سَاهُونَ٥﴾پس وای بر آن نمازگزارانی که به نماز خود پای بند هستند اما آن را ضایع می‌کنند و سر وقت آن‌را نمی‌خوانند و ارکان آن را به خوبی انجام نمی‌دهند. و این به خاطر آن است که آن‌ها به فرمان خداوند اهمیت نمی‌دهند، زیرا نمار را که مهم‌ترین عبادت‌هاست ضایع می‌نمایند. و کسی‌که از نمازش غافل باشد سزاوار مذمت و سرزنش است. اما دچار فراموشی شدن در نماز چیزی است که پیامبر هم در نماز بدان دچار می‌شد. بنابراین، خداوند این‌ها را به ریاکاری و سنگدلی و بی‌رحمی توصیف نموده و فرمود:

﴿ٱلَّذِينَ هُمۡ يُرَآءُونَ٦﴾کارها را برای این که مردم (آن‌ها را) ببینند انجام می‌دهند.

﴿وَيَمۡنَعُونَ ٱلۡمَاعُونَ٧﴾و از دادن و بخشیدن چیزی که دادن آن به صورت امانتی با هبه مانند ظرف و دلو و امثال آن که معمولا داده می‌شود و ضرری متوجه آدمی نمی‌کند خودداری می‌کنند. پس این‌ها به خاطر شدت آزمندی و حرصشان از دادن وسایل خانگی (ناچیز) امتناع می‌ورزند.

پس چگونه بیشتر از آن را خواهند داد. در این سوره به خوراک دادن به یتیمان و بینوایان تشویق شده و نیز به ترغیب نمودن ِ دیگران به این کار و مواظبت بر نماز و انجام دیگر اعمال به صورت مخلصانه تشویق و ترغیب شده است. نیز آدمی بر انجام کار خوب و دادن اموال ناچیز مانند به امانت دادن ظرف و دلو و کتاب و امثال آن تحریک شده است چون خداوند کسی را که چنین نکند مذمت کرده است. والله اعلم.

پایان تفسیر سوره‌ی ماعون