تفسیر سوره‌ی بینه
مدنی و ۸ آیه است.
آیه‌ی ۸-۱:
﴿لَمۡ يَكُنِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ وَٱلۡمُشۡرِكِينَ مُنفَكِّينَ حَتَّىٰ تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡبَيِّنَةُ١﴾[البینة: ۱]. «کافران اهل کتاب و مشرکان تا زمانی که حجّت بدیشان نرسد به حال خود رها نمی‌شوند».
﴿رَسُولٞ مِّنَ ٱللَّهِ يَتۡلُواْ صُحُفٗا مُّطَهَّرَةٗ٢﴾[البینة: ۲]. «فرستاده‌ای از سوی خداوند است که صحیفه‌های پاک می‌خواند».
﴿فِيهَا كُتُبٞ قَيِّمَةٞ٣﴾[البینة: ۳]. «در آن نوشته‌هایی راست و درست است».
﴿وَمَا تَفَرَّقَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَةُ٤﴾[البینة: ۴]. «و اهل کتاب پراکنده نشدند مگر پس از آن که به آنان حجت آشکار رسید».
﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ حُنَفَآءَ وَيُقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُواْ ٱلزَّكَوٰةَۚ وَذَٰلِكَ دِينُ ٱلۡقَيِّمَةِ٥﴾[البینة: ۵]. «و فرمان نیافتند جز آن که خدا را مخلصانه و حق‌گرایانه بپرستند و نماز را برپای دارند و زکات را بپردازند و این است آئین راستین».
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ وَٱلۡمُشۡرِكِينَ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَآۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمۡ شَرُّ ٱلۡبَرِيَّةِ٦﴾[البینة: ۶]. «به یقین کافران از میان اهل کتاب و مشرکان در آتش دوزخند و در آن جاودانه خواهند بود، اینانند که بدترین آفریدگانند».
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِكَ هُمۡ خَيۡرُ ٱلۡبَرِيَّةِ٧﴾[البینة: ۷]. «آنانکه ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند اینانند که بهترین آفریدگانند».
﴿جَزَآؤُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتُ عَدۡنٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُۚ ذَٰلِكَ لِمَنۡ خَشِيَ رَبَّهُۥ٨﴾[البینة: ۸]. «پاداششان نزد پروردگارشان باغ‌های بهشتی است که از زیر آن رودها روان است، جاودانه و برای همیشه در آن خواهند ماند. خداوند از آنان راضی و ایشان هم از خدا خشنودند این از آن کسی خواهد بود که از پروردگار خویش بهراسد».
خداوند متعال می‌فرماید کافران اهل کتاب، یهود ونصارا و مشرکان از سایر ملّت‌ها همواره بر کفر و گمراهی خود خواهند بود و گذر زمان چیزی جز کفر بر آنان نمی‌افزاید تا این که حجت بدیشان برسد. سپس این حجت و دلیل را تفسیر کرد و فرمود:
﴿رَسُولٞ مِّنَ ٱللَّهِ﴾خداوند او را فرستاده است تا مردم را به‌سوی حق دعوت دهد و بر او کتابی نازل فرموده تا به مردم حکمت بیاموزد و آنان را تزکیه کند و از تاریکی‌ها به‌سوی نور بیرون آورد. بنابراین فرمود: ﴿يَتۡلُواْ صُحُفٗا مُّطَهَّرَةٗ﴾صحیفه‌هایی که از دستبرد و نزدیک شدن شیطان محفوظ‌اند و جز پاکیزگان کسی به آنها دست نمی‌زند. چون آنها برترین کلام و سخن می‌باشند.
بنابراین، در مورد این صحیفه‌ها فرمود: ﴿فِيهَا كُتُبٞ قَيِّمَةٞ٣﴾در آن خبرهای راست و اوامر دادگرانه ایست که به‌سوی حق و صراط مستقیم هدایت می‌کنند. پس وقتی این حجّت و دلیل به نزد آنها آمد، جوینده حق از کسی که به دنبال حقیقت نیست مشخص گشت، تا هرکس که هلاک می‌شود از روی دلیل هلاک گردد و هرکس زنده می‌ماند از روی دلیل زنده بماند.
﴿وَمَا تَفَرَّقَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَةُ٤﴾اهل کتاب به این پیامبر ایمان نیاوردند و از او اطاعت نکردند و این نخستین گمراهی و عناد آنها نیست. بلکه آنها هیچ گاه دچار تفرقه و اختلاف نگشتند و به دسته‌ها تبدیل نشدند مگر بعد از آن که حجت آشکار به آنان رسید، حجتی که ایجاب می‌کرد تا کسانی‌که حجت بر آنها رسیده متحد و یکپارچه باشند.
ولی اهل کتاب به خاطر سستی و بدی خودشان هدایت به آنان چیزی جز گمراهی نیفزود و بصیرت چیزی جز کوری به آنها اضافه نکرد با اینکه کتاب‌ها در برگیرنده‌ی یک اصل و یک دین می‌باشند.
﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ﴾و در سایر شریعت‌ها فرمان نیافتند جز آن که خدا را مخلصانه بپرستند. یعنی در همه عبادت‌های ظاهری و باطنی‌شان هدفشان رضایت خدا و تقرب جستن به او باشد. ﴿حُنَفَآءَ﴾و از همه ادیانی که مخالف دین توحید می‌باشد روی گردان شوند.
﴿وَيُقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ﴾و نماز و زکات را به طور خاص بیان کرد با این که زکات و نماز در ﴿لِيَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ﴾داخل است، چون نماز و زکات دارای شرافت و فضیلت بیشتری هستند و این دو عبادتی هستند که هرکس آنها را انجام دهد انگار همه مقررات دین را انجام داده‌است.
﴿وَذَٰلِكَ﴾و توحید و اخلاص در دین، ﴿دِينُ ٱلۡقَيِّمَةِ﴾آیین مستقیمی است که انسان را به بهشت می‌رساند و دیگر راه‌ها انسان را به دوزخ می‌رسانند. سپس سزای کافران را پس از آن که حجت و دلیل نزد آنها آمد بیان کرد و فرمود: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ وَٱلۡمُشۡرِكِينَ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَآ﴾کافران از اهل کتاب و مشرکان در آتش دوزخ خواهند بود و عذاب آنها را احاطه می‌کند و کیفر آن بر ان‌ها شدت می‌گیرد و آنان برای همیشه در عذاب خواهند بود و آنان برای همیشه در عذاب خواهند بود و آنان در این ناامید هستند.
﴿أُوْلَٰٓئِكَ هُمۡ شَرُّ ٱلۡبَرِيَّةِ﴾این‌ها بدترین انسان‌ها هستند چون حق را شناخته‌اند اما آن را ترک کرده‌اند و این‌ها دنیا و آخرت را از دست داده‌اند. ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِكَ هُمۡ خَيۡرُ ٱلۡبَرِيَّةِ٧﴾این‌ها بهترین انسان‌ها هستند چون خدا را عبادت کرده و او را شناخته و نعمت‌های دنیا و آخرت را به دست آورده‌اند. ﴿جَزَآؤُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتُ عَدۡنٖ﴾پاداش آنها باغ‌های بهشتی است که برای همیشه در آن هستند و نه از آن بیرون می‌شوند و نه چیزی بالاتر از آن را می‌طلبند.
﴿تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ﴾از زیر درختان و کاخ‌های این باغ‌ها رودها روان است و خداوند از آنها به خاطر این که کارهای شایسته کرده‌اند خشنود است. و آنها هم به خاطر نعمت‌هایی که خداوند به آنان داده از او خشنود می‌باشند. ﴿ذَٰلِكَ لِمَنۡ خَشِيَ رَبَّهُ﴾این پاداش نیک برای کسی است که از خداوند بترسد و از نافرمانی او دوری نماید و آنچه را که خدا بر او واجب گردانده انجام دهد.
پایان تفسیر سوره‌ی بینه