زیارت قبور
احمد: بسیاری از مردم عامی در مورد مفاهیم و احکام زیارت قبور و کارهای جایز و ناجایز زیارت، دچار اشتباه شدهاند.
محمد: الحمدلله این کار واضح است و در زمان پیامبر جآن را انجام می‌داده‌اند، و مثال‌هایی زیادی در این خصوص می‌توان ارائه داد؛ چنانکه پیامبر جبه زیارت قبر مادرش رفت، و همچنین خداوند در مورد اصحاب کهف بیان نموده که مردم خواستند بنایی بر قبرهایشان بسازند.
احمد: رفتن پیامبر جبرای زیارت قبور امر مشخصی است اما آنچه پرسشی که باید پیرامون آن گفتگو کنیم این تعظیم غیرعادی برخی قبرهاست و همچنین پرسش دیگر این است که چرا چنان زیارتگاه‌ها و بناهایی بر این قبرها ساخته شده است؟
محمد: تعظیم با الهام از قرآن انجام میشود چنانکه خداوند می‌فرماید: ﴿وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِۧمَ مُصَلّٗىۖ﴾[البقرة: ۱۲۵]. و در مقام ابراهیم نماز بخوانید.
و همچنین در حجر، اسماعیل و مادرش و شماری از پیامبران دفن شدهاند و جایگاه بزرگ و مهمی است، و همچنین در سوره کهف اشاره شد که بنا بر قبرها جایز است.
احمد: برادر محمد! باید بدانی که نماز خواندن در مقام ابراهیم برای تعظیم رد پای ابراهیم و به خاطر مقام ابراهیم نیست، بلکه اجرای فرمان الهی است، و به من بگو چه دلیلی هست که اسماعیل و مادرش یا جمعی از پیامبران در محل حجر در کعبه دفن شدهاند؟ و برادر محمد! باید بدانی که طواف اطراف کعبه به خاطر وجود خیالی این قبرها نیست بلکه به خاطر اجرای فرمان الهی است که می‌فرماید:
﴿وَلۡيَطَّوَّفُواْ بِٱلۡبَيۡتِ ٱلۡعَتِيقِ ٢٩﴾[الحج: ۲۹].
«و خانه کعبه را باید طواف کنند».
و اگر به فرض چنین قبرهایی که تو ادعا می‌کنی آن جا باشد، آیا پیامبر جدر فتح مکه یا در حجه الوداع به این امر اشاره‌ای کرده است؟
و ما موظف هستیم تا از دین خود پیروی کنیم نه اینکه از آیین یهودیان و مسیحیان که مرده‌های خود را تعظیم می‌کنند پیروی کنیم.
محمد: ولی کسانی که به قبرستان‌ها می‌آیند و در کنار قبرها دعا می‌کنند آن‌ها برای مرده‌ها دعا می‌کنند که خدا مردگان را بیامرزد و بر آنان رحم نماید، و ما باید در مورد زائرآن حسن ظن داشته باشیم و گمان ما در مورد آن‌ها این باشد که آن‌ها قصد خیر دارند.
احمد: فرد جاهل و بی‌‌سوادی که دوستدار خیر است گاهی دچار لغزش و اشتباه میشود زیرا او خودش نمی‌داند و نزد عالمی هم نرفته که فتوای درست را به او بدهد، قبرهای اصحاب مانند حمزه و دختران پیامبر و نوه هایش اغلب در مدینه هستند، آیا پیامبر دستور داده که اطراف آن طواف و دعا شود یا بر آن‌ها بنا بسازند؟
در زمان پیامبر حکومت ظالمی نبود که از ساختن زیارت‌گاه یا طواف و نماز در اطراف قبرها جلوگیری کند و اگر این کار جایز می‌بود مسلمین انجام می‌دادند.
محمد: ما هیچ کس از دوستداران اهل بیت را سراغ نداریم که معتقد باشد که طواف یا نماز در کنار قبرها واجب یا جایز است، بلکه بعضی از افراد جاهل این کارها را می‌کنند.
روایات متعددی در کتاب‌های شیعیان آمده است که به نماز خواندن به سوی قبرها و بر خلاف جهت قبله دستور می‌دهند چنانکه در بحار الانوار آمده است: «در کنار هر قبر باید دو رکعت نماز زیارت خوانده شود»، و همچنین مجلسی در [بحار ۱۰۱/۳۶۹] می‌گوید: «رو به قبر کردن لازم است گرچه برخلاف جهت قبله باشد ... و رو به سوی قبر نمودن به منزله رو به قبله نمودن است، و رو به وجه الله است یعنی وقت زائر در نماز برخلاف جهت قبله رو به قبر می‌نماید در حقیقت به سمتی رو کرده است که مردم بدان امر شدهاند».
و خمینی هم با این فتوا موافق است و او در [تحریر الوسیلة ۱/۱۶۵] می‌گوید: «نماز خواندن پشت قبرهای ائمه و در سمت چپ و راست آن اشکالی ندارد گر چه بهتر است که برابر با امام نماز خوانده شود».
و همچنین مرجع شیعی میرزا حسن حائری در کتاب [الدین بین السائل والمجیب ۲/۲۱۹] وقتی در این مورد پرسیده شد که آیا درست است که نمازگزار در داخل حرم شریف ضریح امام را پشت سر خود قرار دهد و نماز بخواند و نظر شما در مورد شهدا و صالحان از فرزندان معصومین چیست؟ و اگر کسی در کنار ضریح مقدس نماز بخواند حکمش چیست؟
حائری در پاسخ گفت: تقدم بر ضریح معصوم در نماز جایز نیست و به اتفاق علمای امامیه هر کس در نماز ضریح امام را پشت سر خود قرار دهد نمازش باطل است؛ چون که حکم بعد از وفات ائمه همان حکم دوران حیات آنان است، و نماز خواندن در حالی که ضریح ابی الفضل العباس پشت سر نماز گزار قرار بگیرد بی‌احترامی و جسارت در حق آن امام است، و نماز خواندن در دو طرف ضریح معصوم اشکالی ندارد تا وقتی که نماز گزار از قبر مطهر امام که داخل ضریح است جلوتر نرود، خداوند ما و شما را به انجام کارهایی که دوست دارد و می‌پسندد توفیق بدهد، آمین بحق محمد وآله الطاهرین صلوات الله علیهم أجمعین.
محمد: آنچه من می‌دانستم این بود که مقام ائمه مقام والایی است اما در حدی نیست که اگر کسی در نماز قبور آن‌ها را پشت سر خود قرار دهد نمازش باطل است!
احمد: قضیه همین طور است که اینکه برایت گفتم، و اضافه بر این میبینیم که بناهای بزرگی بر قبرها ساخته شده است، و همانند کعبه قبرها طواف میشوند و برای قبرها نذر و قربانی میشود و اموال و پول‌‌های زیادی در راه محبت آل بیت پرداخته میشود که مشخص نیست به کجا می‌روند آیا برای این کارها دلیلی هست؟ همچنین میبینیم که پول‌هایی که عوام به نشانه محبت اهل بیت می‌پردازند گاهی با این پول‌‌ها کتاب‌هایی چاپ میشود که در آن قبرها مورد تعظیم قرار گرفته‌‌اند و مردم را به طواف اطراف قبرها تشویق می‌کنند، مانند کتاب [الزیارات] ابی القاسم بن قولویه و کتاب [نور العین في المشي إلی زيارة قبر الحسین] از محمد اصطهبناتی و دیگر کتاب‌هایی که در این موضوع نوشته شدهاند، و اینک فصل‌‌‌ها و ابواب کتاب کامل الزیارات را به عنوان نمونه ذکر می‌کنیم:
باب (۵۸) درباره اینکه زیارت حسین÷بهترین و برترین اعمال است.
باب (۵۹) در مورد اینکه هر کس قبر حسین÷را زیارت کند گویا خدا را در عرش او زیارت کرده است.
باب (۶۰) زیارت حسین÷برابر با زیارت قبر پیامبر خدا جاست.
باب (۶۱) زیارت حسین عمر و روزی را بیشتر می‌کند و زیارت نکردن حسین عمر و روزی را می‌کاهد.
باب (۶۲) درباره اینکه زیارت حسین÷گناهان را معاف می‌کند.
باب (۶۳) زیارت حسین÷برابر با یک عمره است.
باب (۶۴) زیارت حسین÷برابر با یک حج است.
باب (۶۷) زیارت حسین÷برابر با آزاد کردن یک برده است.
باب (۵۳) درباره اینکه زایران حسین÷قبل از دیگر مردم وارد بهشت میشوند.
و دیگر ابوابی که فضیلت خوردن خاک قبر حسینسو این را که خاک قبر او سبب شفاست بیان می‌کنند، و خمینی در کتابش [تحریر الوسیلة ۲/۱۶۴] نیز این فتوا را داده است و می‌گوید: «و هیچ خاکی حتی خاک قبر پیامبر جو خاک قبور ائمه با خاک قبر حسین÷برابر نیست».
آیا شریعت اسلام به چنین کارهایی دستور داده است، کارهایی که هیچ یک از علما در دوران خلفای راشدین به آن اشاره‌ای نکرده‌‌اند و در مورد قبر پیامبر جچنین چیزهایی نگفته‌اند؛ چون که آن‌ها طبق آنچه پیامبر جآنان را بدان فرمان داده است حرکت می‌کردند.
مسلمان اگر از چنین چیزهایی دوری نکند بداند که این کارها او را به سوی خطری بزرگ سوق می‌دهند.
محمد: آیا ممکن است مرا راهنمایی کنی که در مورد قبور چه چیزهایی مستحب است؟
احمد: چیز خاصی نیست، مسلمان وقتی به قبرستان می‌رود برای اهل قبور طلب آمرزش می‌کند و حتی اگر در کنار قبر یکی از اهل بیت یا صحابه باشد کاری که باید بکند فقط همین است، و علامه ابن باز/می‌گوید: نیازی نیست مردم بدانند که حسینسکجا دفن شده و قبر او کجاست و بلکه آنچه مشروع است این است که برای او دعا شود و از خدا برایش طلب آمرزش و رحمت شود. و همچنین می‌گوید: اگر کسی قبر او را بداند و به او سلام کند اشکالی ندارد چنانکه دیگر قبرها زیارت میشوند. و اگر در جنازه فردی از مسلمین حضور یافت باید بکوشد که بر آن نماز بخواند و برای مرده دعا کند، و روزهای خاصی برای زیارت نیست چنانکه روزهای عید و جمعه و یا چهلم‌‌ها را مختص زیارت قبور قرار می‌دهند، بلکه زیارت قبرها در طول سال در هر روزی که باشد مستحب است، و این احکام فقط برای مردان هستند و برای زنان نیستند.
و هدف از این زیارت‌‌ها این است که دل انسان از غفلت و از وابستگی به دنیای فانی بیدار شود، و ما باید بدانیم که مرده نمی‌تواند خودش را از آتش خدا نجات دهد پس چگونه دیگران را نجات می‌‌دهد؟! و خیر در پیروی از حق روشن است که به راحتی می‌توان آن را اجرا کرد.