اخلاق اسلامی

تکبر

هرگز سزاوار نیست که انسان تکبر بورزد، چرا که کبریا و عظمت تنها شایسته خداوند است و بس. پیامبر خدا جدر یک حدیث قدسی بیان می‌‌دارد: «قَالَ اللَّهُأ الْكِبْرِيَاءُ رِدَائِى وَالْعَظَمَةُ إِزَارِى فَمَنْ نَازَعَنِى وَاحِدًا مِنْهُمَا قَذَفْتُهُ فِى النَّارِ». [مسلم و ابوداود و ترمذی] یعنی: «خداوندﻷ می‌‌فرماید: عزت ازار من است و کبریا ردای من، کسی که با من در یکی از این دو دعوی و کشمکش کند، او را در آتش افکنم».

انسان متکبر فکر می‌‌کند که مقام و جایگاه او از منزلت دیگران بالاتر است، که البته این حالت باعث می‌‌شود دیگران از وی متنفر شده و از دور و برش کنار روند و به همان اندازه در درون خود فرد نیز فساد و تباهی فراوانی را به جای می‌‌گذارد، دیگر نه نصیحتی را می‌‌شنود و نه نظری برای او قابل قبول است و در نهایت جزو انسان‌های مطرود می‌‌گردد.

خداوند متعال می‌‌فرماید: ﴿وَلَا تُصَعِّرۡ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمۡشِ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًاۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٖ ١٨﴾[لقمان: ۱۸]. یعنی: «و از مردم [به نخوت] رخ برمتاب و در زمین خرامان راه مرو که خدا خودپسند لافزن را دوست نمى‏دارد».

متکبران در قرآن کریم به عذابی شدید بیم داده شده‌اند آنجا که خداوند باری تعالی می‌‌فرماید: ﴿سَأَصۡرِفُ عَنۡ ءَايَٰتِيَ ٱلَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ﴾[الأعراف: ۱۴۶]. یعنی: «به زودى کسانى را که در زمین بناحق تکبر مى‏ورزند از آیاتم رویگردان سازم...». و می‌‌فرماید: ﴿كَذَٰلِكَ يَطۡبَعُ ٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ قَلۡبِ مُتَكَبِّرٖ جَبَّارٖ﴾[غافر: ۳۵]. یعنی: «... این‌گونه خدا بر دل هر متکبر و زورگویى مهر مى‏نهد».

خداوند-باری تعالى- متکبران را دوست نمی‌‌دارد و پاداش و جایگاه‌شان را آتش دوزخ قرار داده و می‌‌فرماید: ﴿إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡتَكۡبِرِينَ﴾[النحل: ۲۳]. یعنی: «... او گردنکشان را دوست نمى‏دارد»، ويقول تعالى:﴿أَلَيۡسَ فِي جَهَنَّمَ مَثۡوٗى لِّلۡمُتَكَبِّرِينَ﴾[الزمر: ۶۰]. یعنی: «... آیا جاى سرکشان در جهنم نیست».