اخلاق اسلامی

فضیلت امیدواری

امیدواری انسان را پیوسته به سوی کار و تلاش سوق می‌‌دهد. اگر امیدواری نباشد، انسان دست از ادامه‌ی زندگی‌اش می‌‌شست و از مواجهه با مشکلات و دشواری‌ها شانه خالی می‌‌کرد و یأس و ناامیدی قلبش را در سلطه‌ی خود گرفته و مشتاق مرگ و نیستی می‌‌گشت. برای همین گفته‌اند: یأس تسلیم قبر گشتن است، و امید نور زندگی است. یا اینکه: نومیدی با زندگی ممکن نیست و زندگی با نومیدی محال است.

به قول شاعر:

لا خير في اليأس، كُلُّ الخير في الأمل
أَصْلُ الشجـاعـةِ والإقدام ِفي الرَّجُـلِ

یعنی: «نیست در نومیدی هیچ خیری، هر چه نیکویی است در امید است، که بنیان هرچه شجاعت و دلاوری در آدمی است».

انسان مسلمان از رحمت ایزد منان نومید نمی‌‌گردد، چون که امید داشتن به عفو و گذشت خداوند به توبه و متابعت صراط مستقیم می‌‌انجامد. خداوند متعال بر این مطلب تاکید فرموده و از نومیدی و دل بریدن از رحمت و آمرزش او برحذر داشته می‌‌فرماید: ﴿قُلۡ يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ أَسۡرَفُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ لَا تَقۡنَطُواْ مِن رَّحۡمَةِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ٥٣﴾[الزمر: ۵۳]. یعنی: «بگو اى بندگان من که بر خویشتن زیاده‏روى روا داشته‏اید از رحمت‏خدا نومید مشوید در حقیقت‏ خدا همه گناهان را مى‏آمرزد که او خود آمرزنده مهربان است».

وقتی که فرد مسلمان مرتکب گناهی می‌‌شود به‌سوی توبه‌ای بی‌بازگشت و راستین می‌‌شتابد که برخاسته از امید او به گذشت پروردگار و قبول توبه‌اش می‌‌باشد. امید نیرویی است که خداوند عالم آن را در قلب آدمیان به ودیعه نهاده است، تا بر آبادانی این جهان همت گمارند. پیامبر جمی‌‌فرماید: «إِنْ قَامَتِ السَّاعَةُ وَبِيَدِ أَحَدِكُمْ فَسِيلَةٌ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لاَ يَقُومَ حَتَّى يَغْرِسَهَا فَلْيَفْعَلْ». [احمد] یعنی: «اگر قیامت برپاشد و نهال خرمایی در دست داشتید تا غرسش نمایید، چنانچه تا قبل از برپایی قیامت توانستید آن را غرس کنید، حتماً آن را غرس نمایید!».

حکیمی گفته است: اگر امید نمی‌‌بود نه بنایی ساخته می‌‌شد و نه نهالی کاشته می‌‌شد.

چنانچه امید نمی‌‌بود هیچکدام از دستاوردهای بشری حاصل نمی‌‌شد، برای اینکه در بیشتر موارد مخترع در اولن اقدام خود موفق به پدید آوردن اختراع نشده و در پی دفعات متعدد و بدون یأس و ناامیدی به نتیجه‌ی مورد نظر خویش دست پیدا می‌‌کند. به همین دلیل گفته‌اند: امید ارداده و بلند پروازی را بالنده می‌‌سازد و یأس نابودشان می‌‌کند.

بنابراین انسان مسلمان باید بکوشد تا امید و باورش را در همه‌ی زمینه‌های زندگی ارج نهاده و با چنگ و دندان از آن محافظت نماید، و هرگز تسلیم یأس ونومیدی نگردد.

شاعری در این باره چنین می‌‌سراید:

أُعَلِّلُ النَّفــْسَ بـالآمــال أَرْقُـبُــها
ما أَضْيَقَ الْعَيْـشَ لولا فُسْحَة الأمل

یعنی: «خود را با امیدهایی که در انتظارشان هستم نوید می‌‌دهم، چه تنگ و دشوار است زندگی اگر مجال امید و آرزویم نباشد».

در نتیجه می‌‌توان گفت که انسان بر دشواری‌های زندگی بواسطه‌ی امیدی که به گشایش و فراخی که از جانب خدا دارد دنیا صبر می‌‌نماید. اگر چنین نمی‌‌بود، زندگی برای انسان طاقت فرسا می‌‌گشت. خداوند متعال مب فرماید: ﴿وَلَا تَاْيۡ‍َٔسُواْ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ لَا يَاْيۡ‍َٔسُ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ﴾[یوسف: ۸٧]. یعنی: «و از رحمت ‏خدا نومید مباشید زیرا جز گروه کافران کسى از رحمت‏خدا نومید نمى‏شود».

مترجم: مسعود

مصدر: سایت نوار اسلام

IslamTape.Com