اخلاق اسلامی

فضیلت کار

فرد مسلمان برای عمل به وظیفه‌ی انسانی خویش کار میکند، مگرنه اینست که او عهده دار حمل رسالتی مهم می‌‌باشد و آن آبادانی زمین با راه و شیوه‌ی درست خداوندی است و این مهم جز با عمل صالح و درستکاری میسر نخواهد گردید. در جامعه نیز تنها با کار و تالش سخت و شبانه روز می‌‌توان لیاقت خود را به اثبات رسانید.

انسان بواسطه‌ی کار و کسب به پول حلال دست یافته و صرف خود و خانواده نموده و در کارهای خیر امت و جامعه شرکت می‌‌کند. از همین پول فرض و واجبات را به انجام می‌‌رساند، زکات می‌‌دهد و حج می‌‌گذارد و دیگر وظایف خود را به انجام می‌‌رساند. خداوند متعال انسان را به بخشش و انفاق از اموال پاک و حلالش امر کرده و می‌‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا كَسَبۡتُمۡ﴾[البقره: ۲۶٧]. یعنی: «اى کسانى که ایمان آورده‏اید، از چیزهاى پاکیزه‏اى که به دست آورده‏اید انفاق کنید».

خداوند متعال در قرآن کریم کار و جهاد در راه خدا را با هم ذکر نموده و می‌‌فرماید: ﴿وَءَاخَرُونَ يَضۡرِبُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَبۡتَغُونَ مِن فَضۡلِ ٱللَّهِ وَءَاخَرُونَ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ﴾[المزمل: ۲۰]. یعنی: «و [عده‏اى] دیگر در زمین سفر مى‏کنند [و] در پى روزى خدا هستند و [گروهى] دیگر در راه خدا پیکار مى‏نمایند».

رسول خدا جکسی را که برای کسب روزی حلال از خانه خارج گشته و نفس خویش را از خواری دست پیش دیگران دراز نمودن بازداشته و برای خانواده‌اش خرج می‌‌کند را مانند کسی می‌‌داند که در راه خدا به جهاد می‌‌پردازد.

یکبار مردی از نزد آن حضرت جو صحابه کرام ش گذر کرد و آنان شادابی و جدیت بسیاری را در وی مشاهده نمودند، گفتند: یا رسول الله، ایکاش این حال را در راه خدا می‌‌داشت؟ پیامبر جفرمود: «إن كان خرج يسعى على ولده صغارًا فهو في سبيل الله، وإن كان خرج يسعى على أبوين شيخين كبيرين فهو في سبيل الله، وإن كان خرج يسعى على نفسه يَعفُّها فهو في سبيل الله، وإن كان خرج يسعى رياءً ومفاخرة فهو في سبيل الشيطان». [طبرانی] یعنی: «چنانچه برای کسب روزی برای فرزندان خردش خارج گشته است در راه خداست، اگر برای پدر و مادر پیرش باشد نیز در راه خدا است، بیرون آمده است تا خویشتن را (از احتیاج و گدایی کردن) حفظ نماید در راه خدا است ولی چنانچه بخاطر ریا و فخرفروشی باشد، در راه شیطان قرار دارد».

کسب و کار برای انسان دوستی خدا و رسولش را به ارمغان می‌‌آورد. از پیامبر جروایت کرده‌اند که می‌‌فرماید: «إن الله تعالى يحب العبد الـمؤمن الـمحترف (أي: الذي له عمل ومهنة يؤديها)» [طبرانی و بیهقی] یعنی: «خداوند بنده‌ی محترف‌اش(یعنی: کسی که کار و پیشه دارد) را دوست می‌‌دارد».