اخلاق اسلامی

عفت کلام:

انسان مسلمان عفت کلام را نگاه داشته و زبانش را از ناروا و دشنام باز می‌‌دارد. او جز به نیکویی سخن نگفته و جز خیر و نیکی بر زبان نمی‌‌آورد. خداوند متعال در وصف مسلمانان چنین می‌‌فرماید:

﴿وَهُدُوٓاْ إِلَى ٱلطَّيِّبِ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ وَهُدُوٓاْ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡحَمِيدِ ٢٤﴾[الحج: ۲۴]. یعنی: «و به گفتار پاک هدایت مى‏شوند و به‌سوى راه [خداى] ستوده هدایت مى‏گردند». خداوند درباره‌ی گفتاری که از بنده‌اش می‌‌پذیرد، می‌‌فرماید: ﴿إِلَيۡهِ يَصۡعَدُ ٱلۡكَلِمُ ٱلطَّيِّبُ وَٱلۡعَمَلُ ٱلصَّٰلِحُ يَرۡفَعُهُۥ﴾[فاطر: ۱۰]. یعنی: «سخنان پاکیزه به سوى او بالا مى‏رود و کار شایسته به آن رفعت مى‏بخشد».

پروردگار متعال ما را به پیوسته نیکو سخن گفتن امر ننموده و می‌‌فرماید: ﴿وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسۡنٗا﴾[البقرة: ۸۳]. یعنی: «... و با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید...». «ويقول ج: لاَ يَكُونُ الْمُؤْمِنُ لَعَّانًا». [ترمذی] یعنی: «انسان مؤمن نفرین‌گر نیست». «ويقول: لَيْسَ الْمُؤْمِنُ بِالطَّعَّانِ وَلاَ اللَّعَّانِ وَلاَ الْفَاحِشِ وَلاَ الْبَذِىءِ». [ترمذی] یعنی: «زیاد طعنه دهنده و زیاد لعنت کننده و بدکردار و بدگفتار نیست».

رسول خدا جبر راستی گفتار و پرهیز از دروغ و ناراستی تاکید ویژه داشته و می‌‌فرمود: «إِنَّ الصِّدْقَ يَهْدِى إِلَى الْبِرِّ وَإِنَّ الْبِرَّ يَهْدِى إِلَى الْجَنَّةِ وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقُ حَتَّى يُكْتَبَ صِدِّيقًا وَإِنَّ الْكَذِبَ يَهْدِى إِلَى الْفُجُورِ وَإِنَّ الْفُجُورَ يَهْدِى إِلَى النَّارِ وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ حَتَّى يُكْتَبَ كَذَّابًا». [متفق علیه] یعنی: «همانا راستی بسوی طاعت رهنمائی می‌‌کند و طاعت بسوی بهشت. هر آئینه شخص راست می‌‌گوید تا اینکه در نزد خداوند صدیق (بسیار راستگو) نوشته می‌‌شود.

و همانا دروغ بسوی معاصی (گناه) رهنمائی می‌‌کند و معاصی بسوی دوزخ و هر آئینه شخص دروغ می‌‌گوید تا اینکه در نزد خدا کذّاب (بسیار دروغگو) نوشته می‌‌شود».

همچنین آن حضرت جبیان داشته‌اند: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاَللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ». [متفق علیه] یعنی: «کسی که ایمان به خدا و روز آخرت دارد، باید سخن خیر بگوید، یا اینکه سکوت اختیار نماید». والمسلم لا يتحدث فيما لا يُعنيه. قال الله ج: «مِنْ حُسْنِ إسْلَامِ الْمَرْءِ تَرْكُهُ مَا لَا يَعْنِيهِ». [ترمذی و ابن ماجه] یعنی: «از حسن و نیکوئی اسلام شخص ترک امور بی‌فایده است».